Şimal İşıqları"nın sirri
Alyaskada çalışan elm adamları "Aurora Borealis" kimi də tanınan Şimal İşıqlarını anlamaq və onların insanların həyatına təsirini araşdırmaq üçün qollarını çırmalayıblar.
Qütblərdə yerləşən xüsusi mərkəzdə çalışan mütəxəssislər bu sirli yüngül fırtınaları daha yaxşı başa düşməyə və onların insan həyatına təsirini azaltmağa ümid edirlər.
Səmada qəribə, müxtəlif rəngli işıqlar kimi görünən “Şimal İşıqları” dünyanın qütb bölgələrinə çoxlu turist cəlb edir. Lakin bu radiasiyalar bölgədə yaşayanların həyatına təsir edə bilər və məsələn, şimal yarımkürəsində enerji təchizatının azalmasına və ya peyk sistemlərinin sıradan çıxmasına səbəb ola bilər. Onlar hətta neft boru kəmərlərində korroziyaya səbəb ola bilərlər. Bunlar həm də bütün dünyada geomaqnit sahəsində baş verən tufanların görünən formasıdır.
Arktikada yaşayan ilk insanlar “Aurora Borealis”in, yəni Şimal İşıqlarının əslində səmada “rəqs edən ruhlar” olduğuna inanırdılar.
Bu gün məlumdur ki, bu şüalanmalar günəşdən gələn elektrik yüklü hissəciklərin qütblərdə maqnit sahələrinə sürüklənməsi nəticəsində yaranır.
Şimal yarımkürəsində enerji təchizatı və peyk rabitə sistemlərini pozmaq üçün böyük bir Avrora tufanı kifayətdir. Buna görə də Auroranı başa düşmək böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Alyaskanın mərkəzində yerləşən Poker Flat Araşdırma Mərkəzi Aurora Borealisin ən yaxşı çəkildiyi yerlərdən biridir. BBC-də yayımlanan “Dondurulmuş Planet” sənədli filminin quruluşçu qrupu da burada çəkilib.
Bu, həm də dünyada elmi məqsədlər üçün raketlər buraxmaq imkanı olan yeganə akademik mərkəzdir.
1969-cu ildən bəri atmosferdəki qarşılıqlı əlaqəni anlamaq və yeni perspektivlər əldə etmək üçün bu mərkəzdən yüzlərlə raket buraxılmışdır.
Professor Dirk Lummerzheim 10 ildir Şimal İşıqlarını öyrənir. Layihə çərçivəsində Lummerzheim havaya göndərilən səs raketlərindən alınan məlumatları qabaqcıl texnologiya ilə birləşdirir.
Professor Lummerzheim, yuxarı atmosferin aurora tərəfindən necə aktivləşdirildiyini anlamağa çalışdıqlarını bildirir.
Müvafiq olaraq, mütəxəssislər Şimal İşıqlarının baş verdiyi nöqtələrə ölçmə üçün uyğun səsli raketlər buraxırlar. Bu raketlər atmosferə qalxdıqca qabaqcıl film materialları ilə qeydə alına bilən bir növ tüstü buraxırlar. Tədqiqatçılar daha sonra bu tüstü yollarının enmə sürətinə və buna görə də keçdikləri nöqtələrdə küləyin sürətinə baxa bilərlər.
Mütəxəssislər bu ölçmələrdən istifadə etməklə geomaqnit fəaliyyətini daha yaxşı başa düşməyə və nəticədə onların nə vaxt baş verəcəyini və onların təsirlərindən qorunacağını daha yaxşı proqnozlaşdırmağa ümid edirlər.
Mənbə: Bbc.com
Tərcümə etdi: Nəzri Süleymanova
