Arxeoloqlar Qırğızıstanın şərqində yerləşən İssık gölünün səthi altında suya qərq olmuş orta əsr şəhərinin qalıqlarını aşkarlayıblar. Son ekspedisiyalar 2025-ci ilin payızında başlayıb və gölün şimal-qərb hissəsində yerləşən su altında qalmış Toru-Ayğır kompleksi üzərində cəmlənib. Burada arxeoloqlar orta əsr nekropolu, böyük keramik qablar və məscid və ya hamama aid olduğu düşünülən hissələr tapıblar.
İssık gölü bir zamanlar İpək Yolu üzərində yerləşib və indi su altında qalan bu şəhərin həmin yolun ticarətçilər və səyyahlar üçün mühüm dayanacaqlarından biri olduğu ehtimal edilir. Lakin XV əsrin əvvəllərində baş vermiş güclü zəlzələ şəhərin gölə çökməsinə səbəb olub və onun qalıqları bu günədək suyun dibində qalır.
Ekspedisiya gölün 1–4 metr dərinliyini araşdırıb. Birinci hissədə arxeoloqlar bir neçə od kərpicindən tikilmiş bina tapıblar və bu binalardan birində un və ya düyü üyütmək üçün istifadə olunan dəyirman daşı tapılıb. Arxeoloqlar həmçinin məscid, hamam və ya İslam məktəbi (mədrəsə) kimi istifadə edilmiş bir bina tapıblar. Bu binaların yanında bir neçə daş və ya taxta quruluşlu şüalar da aşkar edilib. Taxta şüalar onların yaşını təyin etmək üçün radiokarbon və dendroxronologiya üsulları ilə analizə göndəriləcək.
İkinci hissədə arxeoloqlar 13–14-cü əsrlərə aid müsəlman nekropolu tapıblar, lakin tapıntı gölün duzlu suyu tərəfindən əhəmiyyətli dərəcədə sıradan çıxarılıb. “13-cü əsrdə Qızıl Ordunun təsiri ilə bölgədə İslam çox yayılıb,” – deyə ekspedisiyanın rəhbəri Maksim Menşikov bildirib. “Gölün dibində tapdığımız nekropol böyük ehtimalla həmin dövrdəndir”-deyə o əlavə edib.
Arxeoloqlar nekropol yaxınlığında dəfnlər də tapıblar; bütün dəfnlər İslam ənənəsinə uyğun aparılıb, sümüklərin başı şimal tərəfə, üzləri isə Məkkədəki müqəddəs Kəbəyə doğru çevrilib. Bu cür dəfn edilmiş iki skelet – biri kişi, biri qadın – çıxarılıb və ətraflı analiz üçün hazırlanır.
Gölün üçüncü hissəsində arxeoloqlar bir neçə orta əsr keramika nümunəsi tapıblar, dördüncü hissədə isə palçıq kərpicdən tikilmiş dairəvi və düzbucaqlı tikintilər aşkar edilib.
