Uşaqlar da böyüklər qədər stressə məruz qala bilər və stress altında böyüklərdəki kimi müxtəlif psixoloji problemlər yarana bilər. Bu problemlərdən biri də saç yolma xəstəliyi, trixotillomaniyadır...
İbtidai məktəb və ya yeniyetməlik dövründə bəzi uşaqlarda dırnaq yemə, saç, kirpik çəkməyə bənzər davranışları müşahidə etmək mümkündür. Davranışlar fərqli olsa da, əsas səbəblər, əslində, oxşar ola bilər.
Saçların dartılması uşaqların müəyyən bir stresə reaksiya olaraq göstərdiyi davranış problemi olaraq təyin olunur. Yəni trixotillomaniya adlandırılsa da, xəstəliyi üzə çıxardan müxtəlif psixoloji səbəblər ola bilər. Bu başında “stress” durur. Uşaqların öhdəsindən gələ bilmədiyi stress müxtəlif davranış problemləri kimi özünü göstərir. Uşaq və yeniyetmə psixoloqu, professor Gülsen Erdenlə trixotillomaniya və onun altında yatan səbəblərdən danışdıq.
Trixotillomaniya simptomları hansılardır?
Deyə bilərik ki, daha çox, 9-10 yaşından müşahidə olunan problemdir. Erkən yaşlarda çox tez-tez rast gəlməsək də, erkən uşaqlıqda da baş verə bilər. Problemin səbəbi başa düşülməzsə və lazımi müdaxilə edilməzsə, xəstəliyin əlamətləri qurulacaq. Qızlarda və oğlanlarda xəstələnmə nisbətində böyük fərq olmasa da, saçları daha erkən diqqət çəkdiyi üçün qızların müalicəyə erkən göndərildiyini görürük.
Niyə trixotillomaniya baş verir?
Əgər uşaqlar hər hansı bir çətinliklə qarşılaşdıqları zaman problemlərinin öhdəsindən gəlmək bacarığına malik deyillərsə, saç yolma davranışı həmin sıxıntıya yoldaşlıq edən bir davranış olaraq ortaya çıxır. Çünki uşaq saçları dartdıqdan sonra gərginliyinin azaldığını və rahatlaşdığını hiss edir. Bu səbəbdən saç yolma davranışı təkrar-təkrar inkişaf edir və hətta ciddi problemə çevrilir. Baş dərisində ciddi boşluqlar var. Uşaq saçlarını daradıqda özünü stress və rahat hiss edir. Uşaq saç çəkməkdən başqa, qaşlarını və kirpiklərini də çəkə bilər, dırnaq yeməsi də müşahidə oluna bilər. Həmçinin tüklər qəbul edilərsə, mədə və bağırsaq xəstəlikləri kimi digər fiziki əlamətlər də yarana bilər. Əslində, uyğunlaşma bacarıqları ilə psixi sıxıntının normal yollarla həll edilə bilməyəcəyi hallarda üst-üstə əlavə olunaraq daha ciddi problemlərə yol açır.
Belə ki, saç yolmaq üçün bir uşaq kifayət qədər stress nə ola bilər?
Saç yolma xəstəliyi çox vaxt müxtəlif psixoloji problemləri müşayiət edir. Məsələn narahatlıq pozğunluqlarında bunu görə bilərik. Depressiya, autizm və ya diqqət çatışmazlığı hiperaktivliyi olan uşaqlarda saç yolma davranışını birlikdə görə bilərik. Uşaq ağır travmatik təcrübə keçirə bilər. Zəlzələ, sel kimi fəlakətlərdə ailədəki itkilər səbəbiylə uşaq özünü çox tənha və çarəsiz hiss etmiş ola bilər O, fiziki, emosional və ya cinsi istismara məruz qalmış ola bilər.
Həddindən artıq təzyiq hiss edən və ya məktəbdə yüksək müvəffəqiyyət gözləntilərinə görə zorakılığa məruz qalan uşaqlar da bu yolu şiddətli sıxıntı və stress hisslərinin öhdəsindən gəlmək üçün bir həll yolu kimi görə bilərlər. Əgər uşaq saç yolmaqla yüngülləşdiyini görsə, şüursuzca bu davranışına davam edir.
Mənbə: TRT HABER
Tərcümə etdi: Xədicə Cabbarlı
