Dünyanın hər yerində, ümumilikdə, 400 000 jurnalisti təmsil edən beynəlxalq və regional peşəkar jurnalist təşkilatları 1978-ci ildən YUNESKO-nun himayəsi altında məşvərət iclasları keçirir.
Bu əsasda beynəlxalq ümumi zəmin və milli və regional etik kodeksin ilham mənbəyi kimi jurnalistikada peşə etikasının aşağıdakı prinsipləri hazırlanmışdır. Bu prinsiplər toplusu hər bir peşəkar təşkilat tərəfindən öz üzvlərinə ən uyğun olan yol və vasitələrlə müstəqil şəkildə təşviq edilməsi nəzərdə tutulur.
Prinsip I: İnsanların doğru məlumat almaq hüququ
İnsanlar və fərdlər dəqiq, hərtərəfli məlumat vasitəsilə reallığın obyektiv mənzərəsini əldə etmək, eləcə də, müxtəlif mədəniyyət və ünsiyyət vasitələri ilə fikirlərini sərbəst ifadə etmək hüququna malikdir.
Prinsip II: Jurnalistin obyektiv reallığa bağlılığı
Jurnalistin əsas vəzifəsi obyektiv reallığa vicdanla bağlılıq yolu ilə xalqın doğru və həqiqi məlumat almaq hüququna xidmət etməkdir, bu yolla faktlar öz lazımi kontekstində vicdanla, onların əsas əlaqələri göstərilməklə və təhriflərə yol verilmədən, yaradıcı imkanların lazımi şəkildə tətbiqi ilə çatdırılır. Hadisələrin, proseslərin və vəziyyətin mənşəyinin, onun mahiyyətinin mümkün qədər obyektiv başa düşüldüyü dünyanın dəqiq və hərtərəfli mənzərəsinin formalaşmasına kömək etmək üçün ictimaiyyətin adekvat materialla təmin edilməsi, jurnalistin bacarığı.
Prinsip III: Jurnalistin sosial məsuliyyəti
Jurnalistikada informasiya əmtəə kimi deyil, sosial sərvət kimi başa düşülür, bu isə o deməkdir ki, jurnalist ötürülən informasiyaya görə məsuliyyət daşıyır və beləliklə, təkcə mediaya nəzarət edənlər qarşısında deyil, nəticədə, ictimaiyyət, o cümlədən, müxtəlif sosial maraqlar qarşısında cavabdehdir. Jurnalistin sosial məsuliyyəti ondan tələb edir ki, hər bir şəraitdə şəxsi etik şüuruna uyğun hərəkət etsin.
Prinsip IV: Jurnalistin peşəkar dürüstlüyü
Jurnalistin sosial rolu peşənin yüksək dürüstlük standartlarını, o cümlədən, jurnalistin öz məhkumluğu əleyhinə işləməkdən və ya məlumat mənbələrini açıqlamaqdan çəkinmək hüququnu, habelə, medianın qərarlarının qəbulunda iştirak etmək hüququnu tələb edir. Peşənin dürüstlüyü jurnalistə hər hansı formada rüşvət almağa və ya ümumi rifaha zidd olan hər hansı şəxsi maraqların təşviqinə icazə vermir. Eynilə, əqli mülkiyyətə hörmətlə yanaşmaq, xüsusən də, plagiatdan çəkinmək peşə etikasına aiddir.
Prinsip V: İctimai çıxış və iştirak
Peşənin təbiəti jurnalistdən ictimaiyyətin məlumat əldə etməsinə və ictimaiyyətin mediada iştirakına, o cümlədən düzəliş və ya düzəliş hüququ və cavab hüququna kömək etməyi tələb edir.
Mənbə: research.tuni.fi
Tərcümə etdi:Fərahim Rzazadə
