Bu gün yaratdığı imkanlar və həyatın bütün sahələrində istifadə edilən texnoloji sıçrayışla bəşəriyyət tarixini tamamilə fərqli bir yola salan ixtiralardan biri də kompüterdir. Masaüstü kompüterlər, noutbuklar, planşetlər kimi modelləri olan və insanların həyatını bu gün daha praktik hala gətirən kompüteri kim icad edib? Dosyalama, qənaət etmə, hesablama kimi xüsusiyyətlərinə görə məktəbdən sənayeyə qədər hər sahədə istifadə edilən kompüter ilk dəfə harada icad edilmişdir?
Kompüteri kim icad edib?
Müasir kompüterlərin ixtirasına yol açan şəxs Çarlz Bebbik hesab olunur. 1820-ci illərdə Bebbik ədədləri hesablaya bilən və bu nəticələrin surətini çıxara bilən avtomatik kalkulyator hazırlamağa müvəffəq oldu. "Fərq Mühərriki" adlanan bu maşına əlavə olaraq "Analitik Mühərrik" adlı bir cihazı dizayn edən Bebbik məlumatların indiki kompüterlər kimi saxlanmasına imkan verdi. Bu nailiyyətlərə görə Çarlz Bebbik bir çoxları tərəfindən bu gün kompüterin ixtiraçısı hesab olunur.
Kompüter ilk dəfə harada icad edilmişdir?
Çarlz Bebbik tərəfindən icad edilən və proqramlaşdırıla bilən kompüterlərin qabaqcıl hesab edilən "Difference Engine" Londonda istehsal olunmuşdur. Çarlz Bebbikə aid olan və bu gün London Elm Muzeyində sərgilənən bu əsərlərin kompüterlərin inkişafına mühüm töhfələr verdiyi qəbul edilir.
Kompüter necə icad edildi?
Qəbul edilir ki, kompüterin ixtirasına gedən yolda ilk addım abakus olmuşdur. Sayma və sadə riyazi əməliyyatların asanlıqla yerinə yetirə bilən bu cihaz hesablamaları asanlaşdırmaq üçün icad edilən cihazlardan biridir.
1642-ci ildə tarixdə ilk dəfə olaraq mexaniki hesablama maşını icad edilmişdir. Fransız filosofu Blez Paskal tərəfindən icad edilən bu maşın ədədləri toplamaq və çıxarmaq qabiliyyətinə malikdir. 1820-ci illərdə bu gün kompüterin ixtiraçısı hesab etdiyimiz Çarlz Bebbik "Fərq Mühərriki" və "Analitik Mühərrik" adlandırdığı bir sistem inkişaf etdirdi. Sözün əsl mənasında maşına çevrilməyən bu dizaynlar əsl kompüterin necə olması lazım olduğuna dair vacib məlumatları ehtiva edir.
1920-ci illərdə Bebbik tərəfindən hazırlanmış analoq kompüter ilk dəfə 1876-cı ildə William və James Tomson tərəfindən tətbiq edilmişdir. Mürəkkəb hesablamalar aparmaq qabiliyyətinə malik olan bu qurğu Vannevar Buş tərəfindən 1928-ci ildə yaradılmışdır.
1939-cu ildə Alan Tyurinq tərəfindən hazırlanan "Turing Machine" adlanan cihaz sındırmaq və kod yaratmaq qabiliyyətinə malikdir. Müasir kompüterlərin iş məntiqini də yaradan Alan Tyurinqin kompüter tarixində mühüm yeri var.
1941-ci ilə qədər tarixdə ilk rəqəmsal kompüter hesab edilən cihaz ixtira edildi. Mühəndis Konrad Zuse tərəfindən icad edilən bu cihaz ilk proqramlaşdırıla bilən kompüter idi və almanlar tərəfindən gizli parollar yaratmaq üçün istifadə edilmişdir.
İlk elektron kompüter hesab edilən ENIAC 1943-cü ildə istehsal edilmişdir. ABŞ ordusu tərəfindən hazırlanan və təxminən 30 ton ağırlığında olan bu kompüterin qiyməti təqribi olaraq 500 min dollardır. Presper Erchert və W. Mauchly tərəfindən hazırlanmış və uzun mənzilli silahların və raketlərin hesablanmasında istifadə edilən ENIAC; İkinci Dünya Müharibəsindən sonra bir müddət hava proqnozları üçün fəal şəkildə istifadə edildi.
İkinci Dünya Müharibəsinin bitməsindən sonra texnologiyanın inkişafı nəticəsində, 1965-ci ildə müasir kompüterlər istehsal olunmağa başladı. Şəxsi istifadə üçün ilk kompüter 1971-ci ildə, ekranı və klaviaturası olan ilk kompüter isə 1975-ci ildə quraşdırılıb.
Mənbə: Habertürk
Tərcümə etdi: Hüseyn İlyasov
