Hər şeyi bir partlayışla başlayaq. Milyardlarla il əvvəl, kainatın bütün maddələri təxminən 12-14 milyard il əvvəl nəhayət partlayana qədər kiçik bir nöqtəyə sıxılmışdı. Bu partlayışa elm adamları “Big Bang” deyirlər.
Bu müddət ərzində nəhəng toz və qaz kütlələri kosmosa yayıldı. Partlayışın bu qalıqları digər qaz buludları ilə birləşərək nəticədə qalaktikamıza çevriləcək inqrediyentləri meydana gətirdi. Partlayışın böyük enerjisi qaz və toz qarışığını çox qızdırdı. Toz parçaları ətrafa fırlandıqca onlar sıxılaraq kiçik qruplar əmələ gətirməyə başladılar, onlar da öz növbəsində digər kiçik çoxluqlara qoşularaq daha böyük maddə parçalarını əmələ gətirdilər. Bu maddə topakları böyüdükcə öz cazibə qüvvəsi altında bir-birinə çəkilməyə başladılar.
Mərkəzdəki bu topaqların ən böyüyü nəhayət o qədər sıx və isti oldu ki, öz enerjisini yaratmağa başladı. Günəş belə doğuldu. Materiyanın qalan hissəcikləri Günəşin ətrafında disk əmələ gətirirdi. Zaman keçdikcə Günəş böyüdü, onu əhatə edən tozlu disk soyudu. Bu proses milyonlarla il ərzində baş verdikcə, toz parçaları yenidən öz cazibə qüvvəsinə sahib olmaq üçün kifayət qədər böyük olan planetesimallar adlanan nəhəng qaya parçalarına çevrilməyə başladı. Planetesmalların ən böyüyü bu gün Günəş sistemimizi təşkil edən planetlərin ən erkən formaları oldu. Yavaş-yavaş özlərini Günəş ətrafında orbitlərdə təşkil etdilər və cazibə qüvvəsi ətrafdakı əraziləri qayalıq materialdan təmizlədi.
Elm adamları Yerin təxminən 4,6 milyard il əvvəl bu şəkildə əmələ gəldiyinə inanırlar. Yaranma prosesinin əvvəlində Mars ölçüsündə bir planet Yerə çarpdı və Yerin böyük bir hissəsini kosmosa uçurdu. Alimlər hesab edirlər ki, parça Yer ətrafında öz orbitinə başlamış və Ayımıza çevrilmişdir. Onlar həmçinin inanırlar ki, bu toqquşma Yerin əyilmə bucağını cari oriyentasiyaya dəyişib, bu da bizə fəsillərimizi verir. Erkən Yer indiki kimi görünmürdü. Bu, sadəcə olaraq okeanlar, qitələr və ya atmosfersiz böyük bir qaya topu idi.
Meteoritlərlə davam edən toqquşmalar, radioaktiv parçalanma və cazibə qüvvəsi səbəbindən daha da sıxılma ilə birlikdə Yer dəmirin ərimə nöqtəsinə çatana qədər qızdırdı və Yerin nüvəsi əmələ gəldi. Milyonlarla il ərzində Yer nəhayət soyudu və onun tərkibi bu gün bildiyimiz nüvəyə, mantiyaya və qabığa bölündü. Alimlər hesab edirlər ki, Yer okeanları və atmosferi təxminən dörd milyard il əvvələ qədər vulkanik fəaliyyət və ya meteoritlərin Yerə dəyməsi, səthinin altında qalan su və qazları buraxması nəticəsində meydana gəlməyib.
Mənbə: Wonderopolis
Tərcümə etdi: Dəniz Quliyeva
