Piramidalar şəklində qablaşdırma SSRİ-nin simvollarından birinə çevrilib. Onlar Sovet İttifaqında 1960-cı illərin əvvəllərində meydana çıxıb. Bundan əvvəl süd ya şüşə qablarda alınır, ya da böyük qutulardan öz qablarına tökülürdü. Bununla belə, bu satış üsullarının əhəmiyyətli çatışmazlıqları var idi: bankalardakı süd tez turşudu və şüşə butulkalar daşınma zamanı qırıldı və bahalı idi. Çoxları onları yuyub, qiymətini kompensasiya etmək üçün xüsusi yığım məntəqələrinə təhvil verib. Yeni karton qablaşdırma bu problemləri həll etdi: məhsul şüşədəki kimi müddət ərzində orada saxlanıldı, qiymət daha aşağı idi və boş üçbucaq sadəcə zibil qutusuna atıldı.
Piramidal qablaşdırmanın niyə kök saldığının bir çox versiyası var. Tədqiqatçılar onu xüsusi güclə əlaqələndirirlər və sabit bazasına görə rahatlığı qeyd edirlər. Bununla belə, piramidaların populyarlığının əsl səbəbi olduqca prozaikdir: bu, İsveç şirkəti Tetra Pak tərəfindən hazırlanmış karton qablaşdırmanın ilk forması idi. Sovet İttifaqı isə bu texnologiyanı aldı.
Ümumi məşhur "üçbucaqlı qablaşdırma" adı əslində tamamilə doğru deyil. Bunu tetraedral adlandırmaq düzgündür. Axı o, tetraedr şəklində hazırlanmışdır - hər biri müntəzəm üçbucaq təşkil edən dörd üzü olan bir piramida. Tetra Pak adının özü "tetraedral qablaşdırma" üçün qısadır. Şirkət bu adı ilk inkişafın şərəfinə götürdü. Süd üçün tetraedron qutusu ideyası 1944-cü ildə inkişaf etdirilməyə başladı və texnologiya nəhayət 1952-ci ilə qədər formalaşdı.
Tetra Pak təkcə çantanın özünün formasını deyil, həm də mayelərin kartona qablaşdırılmasının xüsusi üsulunu yaratmışdır. Şirkətin mühəndisləri karton bazaya nazik bir polietilen təbəqəsinin necə lehimlənəcəyini anladılar və bu, materiala əla nəmlik müqaviməti verdi. İxtira tədarükçülər üçün bir lütf idi. 1950-ci illərə qədər avropalı satıcılar, sovet satıcıları kimi, daha çox şüşə qablarda süd satırdılar - ağır, bahalı və daşınması üçün əlverişsizdir. Yeni inkişaf bu çətinlikləri aradan qaldırdı.
Əvvəlcə şirkət yalnız tetraedra istehsal etmək üçün xüsusi avadanlıq yaratdı. Onların yaradılması prosesi sadə idi. Qalın və elastik kartondan bir lent davamlı olaraq uzun bir boruya yuvarlandı, ən altında lehimləndi. Ona yuxarıdan süd töküldü və mexanizm birbaşa maye ilə doldurulmuş boru boyunca müxtəlif açılarda iki qaynar qaynaq tikişini möhürlədi.
Dikişlər eyni və üfüqi olsaydı, süd qutuları hər iki ucu yastılaşdırılmış yumşaq torbalara bənzəyirdi. Ancaq bir-birinə düz bucaq altında yerləşən tikişlər konteyneri tetraedra "bükürməyə" imkan verdi. Nəticədə içərisində süd olan möhürlənmiş piramida qablaşdırma lenti oldu. Onlar sadəcə birləşmədə bir-birindən kəsildi - və beləliklə məhsul satışa hazır oldu.
İstehsalın başlanmasından bir neçə il sonra Sovet İttifaqı inkişafla maraqlandı. Həmin vaxt o, İsveçdən bir neçə növ avadanlıq alıb. Beləliklə, 1960-cı illərin əvvəllərində həmin piramidalar sovet rəflərində peyda oldu. Xarakterik mavi və qırmızı üçbucaqlı ağ qablaşdırma klassik dizayna çevrildi. Ortada isə “МОЛОКО”(süd) yazısı var idi.
Avropada piramidalar uzun müddət məşhur deyildi. Logistikanın əlverişsizliyi səbəbindən şirkətlər tədricən tetraedrlərdən imtina etməyə başladılar: xüsusi altıbucaqlı göndərmə səbətləri çox faydalı yer tutdu və konteynerlərdə boşluqlar buraxdı. 1963-cü ildə isə isveçlilər daha rahat kərpic formalı qablaşdırmanı işə saldılar. Ancaq SSRİ-də kök salan klassik üçbucaqlar idi. 1980-ci illərə qədər rəflərdə qaldılar.
Dövrün simvolu rus incəsənətində də öz əksini tapmışdır. Məsələn, rəssam İqor Şelkovski 1973-cü ildə süd piramidası şəklində bir heykəl yaratdı və 2005-ci ildə, xüsusilə, Tretyakov Qalereyası üçün təkrarladı. Əvvəlcə, rəssam Endi Uorholun əsərlərindən ilham alıb: o, ABŞ-da məşhur olan sabun qutuları şəklində heykəllər yaratdı. Şelkovski sovet məişətinin hansı obyektinin “super obyektə”, müasirliyin markerinə çevrilə biləcəyini düşündü və məhz bu qablaşdırmanı seçib.
Mənbə:dzen.ru
Tərcümə etdi:Leyla Bayandurlu
