Qədim Misir sakinləri tez-tez qan azlığına və digər zəiflədici xəstəliklərə səbəb olan parazitlərdən əziyyət çəkirdilər. Misir mumiyaları ilə bağlı əvvəlki araşdırmaların yeni meta-analizinə əsasən, mumiyaların təxminən üçdə ikisi müxtəlif parazit qurdlardan, 22 faizi malyariyadan, 40 faizi isə baş bitindən əziyyət çəkib.
Məsələn, məşhur Krallar Vadisində Plasmodium falciparum (malyariyanın ölümcül formasından məsul olan mikrob) üçün sınaqdan keçirilmiş 16 mumiyadan dördü müsbət nəticə verib. Bunlardan biri Tutankhamen idi, onun iki fərqli suşla yoluxduğu aşkar edildi. Ancaq, yəqin ki, malyariyadan deyil, avtomobilindən yıxılaraq ölüb.
Kembric Universitetindən tədqiqat müəllifi Piers D. Mitchellin sözlərinə görə, malyariya üçün analiz edilən 221 mumiyadan 49-u müsbət nəticə verib. "Buna görə də biz hesab edirik ki, malyariyanın Nil boyu bütün qədim populyasiyalarda uşaq ölümünə və zəiflədən anemiyaya böyük təsiri olub." Əslində, malyariyaya yoluxmuş mumiyaların 92 faizində məsaməli sümüklər və qırmızı qan hüceyrələrinin sayının azalması və ya hemoglobin səviyyəsinin azalması ilə xarakterizə olunan digər anemiya əlamətləri var.
Qədim Misir mumiyalarında aşkar edilən digər parazitlər arasında şizofreniya ilə əlaqəli olan zehni dəyişdirən patogen toksoplazmoz və qəribə də olsa, avtomobil qəzasında ölüm ehtimalı artır. Müəllif “Toksoplazmoza pişiklərlə yaxın təmasda olan insanlar tərəfindən tutula bilər. "Xəstəliyin ortaya çıxması pişiklərin qədim Misirdə tez-tez mumiyalanan və dini qurbanlar kimi istifadə edilən kult heyvanları kimi oynadığı rolla əlaqədar ola bilər", - deyir.
Mitchell həmçinin hesab edir ki, mumiyaların təxminən 10 faizində visseral leyşmanioz üçün müsbət testlər keçirilib, bu da anemiya ilə əlaqəlidir və müalicə olunmayan halların təxminən 95 faizində ölümcül olur. İki mumiyada balıq lent qurdları kimi mədə qurdları da aşkar edilib. Bu, çox güman ki, Nildən gələn az bişmiş balıq yeməklə bağlı idi. Thebesdəki kral cənazə kilsəsində toxucu kimi tanınan Nakht adlı şəxsin döş əzələlərində trixinoz kimi tanınan qurdların başqa bir növü aşkar edildi. Adətən az bişmiş donuz əti yeməklə ötürülən bu kiçik nematod əzələ toxumasında kistlər əmələ gətirir və ürəyə daxil olarsa ölümlə nəticələnə bilər. Yazıq qoca Naxtın da qan damarlarına və sidik yollarına təsir edən qurdlar olduğu ortaya çıxdı. Digər mumiyaların 65 faizi kimi o, qan qurdları kimi tanınan qurdların yaratdığı kəskin parazitar xəstəlik olan şistosomiazdan əziyyət çəkirdi. Hətta Mançester Muzeyində başqa bir mumiyanın beynində qurdlar tapıldığı halda, baş biti üçün analiz edilən 218 mumiyanın yüzdə 40-da müsbət olduğu müəyyən edilib. Mitchell bu yüksək yayılmasının səbəbinin "Nil çayının adətən quraq bölgələrdə tapılmayan tropik suda doğulmuş parazitlər üçün kanal rolunu oynaması" olduğundan şübhələnir. Buna görə də, malyariya daşıyıcı ağcaqanadlar və digər zərərli patogenlər yağışın az olmasına baxmayaraq, qədim Misirdə çoxalmış ola bilər. Lakin ölümlə yanaşı, Nil də illik daşqınlar zamanı çöküntü qoyaraq əkin sahələrinin döllənməsinə kömək etmiş ola bilər. Nəticədə fermerlər artıq məhsullarını insan nəcisi ilə gübrələməli deyildilər. Bu, qədim Misir mumiyalarının niyə qamçı və yuvarlaq qurdların çox aşağı nisbətlərini göstərdiyini izah edə bilər. Əslində, bu parazitlərin hər ikisi Yaxın Şərqdə və Aralıq dənizində yayılıb.
Mənbə: Arkeofili
Tərcümə etdi: Fatimə Şükürova
