İnsanlar temperaturu hiss edə bilirlərmi?
Bir çoxumuz ətrafdakı obyektlərin temperaturunu ölçə biləcəyimizi düşünür. Amma belə deyil. Bu yazıda tutmağın nə olduğunu anlamağa çalışacağıq və əslində nə hiss edirik?
Adi şeylərin temperaturu onların təşkil olunduğu atom və molekulların orta hərəkət sürətinin ölçüsüdür. Bir cismi təşkil edən atom və molekulların orta hərəkət sürəti nə qədər çox olarsa, onun temperaturu bir o qədər yüksək olar. Bizə elə gəlir ki, aydın bir əlaqə var: əgər bir şeyin yüksək temperaturu varsa, o zaman bizə isti görünür və əksinə. Beləliklə, hisslərimizi çox dəqiq ölçmələr kimi qəbul edirik. Lakin bu, tamamilə doğru deyil.
Bir metal parçasına və ya dondurucudan yenicə çıxarılan kitaba toxunsanız, metal kitabdan daha soyuq hiss edəcək. Bu halda, metal və kitab eyni temperaturda olacaq, lakin metal daha soyuq görünəcək.
Metal istiliyi çox yaxşı keçirən, onu isti cisimlərdən tez “aparan” və metaldan daha soyuq olan cisimlərə tez “istilik verən” bir maddədir. Kağızla isə əksinə, istiliyi zəif keçirir və onu yavaş-yavaş “verir” və “götürür”.
Digər əşyaların dəri ilə təmasda olmasını təmin edərək onların temperaturunu toxunma ilə ölçə bilərsiniz. Dərimizdəki temperatura həssas sinirlər yalnız dərinin özünün temperaturunu birbaşa ölçə bilir. Biz bir şeyə toxunduqda onun temperaturunu hiss etmirik, ancaq bu obyektin dərimizə təsirini hiss edirik.
Tavanızdan çıxan buxar buludu, əslində daha isti olan sobadan gələn isti, quru havadan daha isti görünür. Buxar dərinizə havadan daha çox molekulyar hərəkət ötürür. Demək olar ki, isti və soyuq, yüksək və aşağı temperatur anlayışından əsaslı şəkildə fərqlənən anlayışlardır. İsti cisim çox enerji yayan cisimdir, soyuq cisim az enerji yayan cisimdir. Həqiqətən də kiminsə nəyisə çox olması o demək deyil ki, çox verir.
Mənbə: educon.by
Tərcümə etdi: Aytac Şirəliyeva
