1. Bizə deyirlər ki, səkkiz saat yatmaq lazımdır
Biz tez-tez eşidirik ki, hər gecə səkkiz saat yatmalıyıq. Böyük Britaniyanın NHS və ABŞ Milli Yuxu Fondu bunu tövsiyə edir. Bəs bu məsləhət haradan gəlir? Dünyada müxtəlif qruplar üzərində aparılan araşdırmalar da oxşar nəticəyə gəlib: az yatanlar və çox yatanlar bir çox xəstəliklərdən əziyyət çəkir və daha qısa ömür sürürlər.
Yuxunun olmamasının xəstəliklərə səbəb olduğu və ya qeyri-sağlam həyatın əlaməti olduğu hələ məlum deyil. Gecə altı saatdan az yatanlar və gündə doqquz və ya 10 saatdan çox yatanlar bu kateqoriyaya aiddir.
Yetkinlik yaşına çatmazdan əvvəl uşaqlar gecə ən azı 11 saat, yeni doğulmuş körpələr isə 18 saat yatmalıdırlar. Yeniyetmə uşaqlar gecə 10 saat yatmalıdırlar.
2.Əgər yetərincə yatmasaq bədənimizdə nə baş verər?
Bir araşdırma yeddi saatdan az yatan insanların soyuqdəymə riskinin yeddi saatdan çox yatanlara nisbətən daha çox olduğunu göstərdi.
Kifayət qədər yatmayan insanların orqanizmi qrelin hormonu ifraz edir ki, bu da yüksək aclıq hissi ilə əlaqələndirilir. Bu, piylənmə riskinə səbəb ola bilər.
Yuxusuzluğun beyin funksiyaları ilə bağlı problemlər və hətta demensiyaya səbəb olduğu düşünülür.
3.Özümüzü bərpa etmək üçün üç fərqli yuxu növünə ehtiyacımız var
Yuxuya getdikdən sonra hər biri 60-100 dəqiqə davam edən yuxu faza dövrlərinə daxil oluruq. Hər bir mərhələ yuxudan sonra bədənimizdəki proseslərdə fərqli bir rola işarə edir.
Hər dövrün ilk mərhələsi yuxu və oyaqlıq arasında yuxululuqdur. Bu proses zamanı tənəffüs yavaşlayır, əzələlər rahatlaşır və ürək dərəcəsi azalır.
İkinci mərhələ bir az daha dərin yuxudur. Özünüzü oyaq hiss edə bilərsiniz, ancaq bir çox gecələr yuxudasınız və bunun fərqində deyilsiniz. Üçüncü mərhələ dərin yuxudur. Bu dövrədə oyanmaq çox çətindir, çünki bədənimizdəki fəaliyyət minimuma endirilir.
İkinci və üçüncü mərhələlər birlikdə yavaş dalğa yuxusu kimi tanınır və bu dövrdə yuxu yoxdur.
4. Yuxu rejimi pozulan növbəli işçilərin xəstələnmə ehtimalı daha yüksəkdir
İngiltərədə aparılan araşdırmalar, növbəli işçilərin sağlamlıqlarını "ədalətli və ya pis" kimi xarakterizə etdiklərini ortaya qoydu. Bu qrupdakı insanların uzun müddətli xəstəliklərə tutulma riski növbəli işləməyən insanlara nisbətən daha yüksəkdir.
5.Bir çoxumuz heç olmadığı qədər yuxu əskikliyi yaşayırıq
Bəs niyə bu qədər insan yorulduğunu deyir? Bu problem müəyyən qruplar üzərində cəmləşdiyi üçün bu, ümumi əhali arasında tendensiyanı görməyə mane ola bilər.
Yuxu problemləri yaşa və cinsə görə dəyişə bilər. İki min böyük britaniyalı üzərində aparılan araşdırma, qadınların bütün yaşlarda kişilərdən daha çox yatmaqda çətinlik çəkdiyini irəli sürdü.
Bu nisbət yeniyetməlik dövründə bərabərləşir. Ancaq qadınlar uşaq sahibi olmağa başlayanda və buna iş həyatı da əlavə edildikdə, yuxusuzluqdan kişilərdən daha çox əziyyət çəkirlər.
6.Yuxu rejimimiz həmişə belə deyildi
Keçmiş Böyük Britaniyanın Baş naziri Marqaret Tetçer kimi insanlar istisna olmaqla, insanlar ümumiyyətlə gecə yeddi-səkkiz saat yatırlar.
ABŞ-ın Virciniya Texnologiya Universitetindən Rocer Ekirçin sözlərinə görə, bu sifariş həmişə belə olmayıb. Ekirch tərəfindən 2001-ci ildə dərc edilən 16 illik araşdırmanın nəticələrinə görə, yüz il əvvəl dünyanın bir çox yerində insanların yuxusu iki böyük hissəyə bölünürdü.
7.Telefonlar yeniyetmələri oyaq saxlayır
Yuxu mütəxəssisləri yeniyetmələrin gecə ən azı 10 saat yatması lazım olduğunu açıqlayırlar, lakin sağlamlıq məlumatlarına görə, hətta yarısı belə çox yatmır.
Gənclərin istirahət otağı olması lazım olan, lakin noutbuk və mobil telefon kimi bir çox cihazla dolu olan yataq otaqlarında yatmaq çətinləşir.
8.Yuxu pozğunluğu testlərində artım
Daha çox insan yuxu problemi ilə həkimlərə müraciət edir.
İngiltərə Səhiyyə Xidmətinin məlumatlarını təhlil edən BBC, son on ildə yuxu pozğunluğu testlərinin sayının hər il artdığını müəyyən edib.
9.Digər ölkələrdə vəziyyət necədir ?
Bir araşdırma 20 sənayeləşmiş ölkədə yuxu vərdişlərini araşdırdı. İnsanların yuxuya getmələri ilə oyandıqları vaxt arasında ən çoxu bir saat fərq var idi, lakin yuxu müddəti ölkələr arasında ümumiyyətlə oxşar idi. İşıq müddətinin bir il ərzində hər gün sıfırdan 24 saata qədər dəyişdiyi Norveçdə yuxu müddəti il boyu cəmi yarım saat dəyişir.
İngiltərə kimi alacakaranlıq və sübh saatlarının fəsillərə görə dəyişdiyi və ya ekvatora yaxın ölkələrdə bu saatların çox dəyişmədiyi yerlərdə yuxu müddəti il boyu çox dəyişmir.
10. Tez oyananlar və gecə quşları
Həmişə səhər adamları və axşam adamları olub. Hətta bunu dəstəkləmək üçün genetik izlərimiz də var.
Süni işığın həyatımıza daxil olması ilə gecələr oyaq qalmağı sevən insanlar bundan xüsusilə təsirlənirlər. Əgər siz gecə bayquşusunuzsa, süni işıq sizi daha uzun müddət oyaq saxlaya bilər. İnsanların 30 faizi səhər adamları, 30 faizi axşam adamları, qalan 40 faizi isə ortada bir yerdədir. Bununla belə, insanların çoxu gecə gec yatmaqdansa erkən oyanmağı üstün tuturlar.
Mənbə: BBC
Tərcümə etdi: Sona Adgozəlova
