Əslində, gündə neçə saatın və ya bir saatda neçə dəqiqənin olmasının əhəmiyyəti yoxdur. Əhəmiyyətli fakt budur ki, bu, Yerin öz oxu ətrafında tam bir dairəni tamamlaması üçün lazım olan müddətdir və 24-ə bölmə yalnız vaxtın hesablanmasının rahatlığı üçün seçilib.
Qədim Misirdə 12 və 24-ə bölünmə
“Qədim dünyanın xronologiyası” əsərinə uyğun olaraq. E. Bickerman tərəfindən Qədim Misirdə Yaxın Şərq və Antik dövr” kitabında keşişlər gün ərzində oriyentasiya üçün 24 bərabər vaxta bölünən sistemdən istifadə etməyə başladılar. Səhər və axşam alaqaranlıq üçün 1 saat, gündüz üçün 10 saat və gecə üçün 12 saat vaxtları var idi. Belə bir sistem ilk dəfə eramızdan əvvəl 2100-cü ildə qeyd edilib.
Daha sonra, eramızdan əvvəl 1300-cü ilə qədər günün hesablanması üçün əlverişli bərabər intervallara bölünmə bir qədər dəyişdi. İndi gün 2 bərabər hissəyə bölünür - gündüz 12 saat və gecə 12 saat.
Burada nəzərə almaq vacibdir ki, Qədim Misirdə hər saatın müddəti fərqli idi. Bu, uzun müddət vahid vaxt hesablama sisteminin seçiminə təsir etməyə davam edəcək vacib bir məqamdır.
Çində günün saatlara bölünməsi
Çində eramızdan əvvəl 206-cı ildən gün 12 astroloji heyvana uyğun olaraq 12 bərabər vaxta bölünüb. Müasir 24 saatlıq sistemə uyğun olaraq hesablama saat 23-dən 1-ə kimi başlayır.
Çinin 12 saatlıq sistemi, xüsusilə, Şərqdə kök saldı, burada sonradan Yaponiya, Koreya və bəzi digər ölkələrdə populyarlaşdı.
Hindistanda günün 30 saata bölünməsi
Qədim Hindistan sistemi günü bölərkən ənənəvi olaraq Atharva Vedaya etibar edirdi. Gündüz saatları 5 hissəyə, günün özü isə “muhurta” adlanan 30 bərabər hissəyə bölünürdü. Buna uyğun olaraq müasir 24 saatlıq sistemə keçdikdə məlum olur ki, 30 saatlıq qədim Hindistan sistemində 1 saat (“muhurta”) 48 dəqiqə olub.
Mayyalılar üçün 24 saat
Maya sivilizasiyasının öz gündəlik vaxt intervalı bölgüsü var idi. Sistem bir qədər qədim Misir sisteminə bənzəyirdi və gündüz gündüz və gecə saatlarına bölünürdü, yalnız 13 gündüz və 9 gecə saatı var idi. Gündüz saatlarının uzunluğu fərqli idi.
Günün 10 saata bölünməsi
Gəlin bir fərziyyəyə qayıdaq ki, günü 24 saata deyil, 10-un bəzi qatlarına bölmək daha əlverişlidir - məsələn, 10 saata, saatın özünü isə 100 dəqiqəyə və s. Məhz bu sistem 1793-cü ilin oktyabrında Böyük Fransa İnqilabı zamanı tətbiq edildi. Lakin o, geniş yayılmadı - artıq 1975-ci ildə tərk edildi. Amma bu gün heç kim bu vaxt hesablama sistemindən istifadə etməyi qadağan etmir.
Bir gündə 24 saat həmişə olubmu və olacaqmı?
Birincisi, qeyd etdik ki, vaxtın hesablanması sistemindən asılı olmayaraq, günün uzunluğu dəyişməzdir - bu, Yerin öz oxu ətrafında bir tam dövrə vurduğu müddətə bərabərdir. Bir günü ən azı 10-a, ən azı 30-a, ən azı həm bərabər, həm də qeyri-bərabər zaman dövrlərinin hər hansı digər sayına bölmək olar.
Qədim zamanlarda insanlar günü zamana bölmək üçün daha düzgün sistemdən istifadə edirdilər və bəlkə də nisbətən yaxın gələcəkdə bəşəriyyət yenidən sistemi dəyişməli olacaq. Hansı ki, bu, sözdə koordinasiya saniyələri və ehtimal ki, mənfi bir saniyə vasitəsilə həyata keçirilir.
Mənbə: Dzen
Tərcümə etdi: Leyla Bayandurlu
