Biz Mariana çökəkliyini yer kürəsində məlum olan ən dərin nöqtə kimi bilirik. O qədər dərindir ki, Everesti tərsinə çevirsək və başı bu nöqtə ilə üst-üstə düşsə belə, səthdən 1 km uzaqlıq olardı.
• Sakit Okeanın qərbindəki Mariana adalarının ən böyüyü olan və ən cənub adası kimi tanınan Quam adasının cənub-qərbində, Yaponiya ilə İndoneziyanın ortasında yerləşir.
• Mariana xəndəyinin necə əmələ gəldiyini izah etsək: Bəzən yer qabığını təşkil edən bəzi lövhələr bir-birinə yaxınlaşaraq toqquşur. Bu toqquşma nəticəsində boşqablardan biri digərinin altına keçir və "dalma" adlı bir vəziyyət həyata keçirir. Subduksiya daha sıx boşqabın daha az sıx boşqabın altında sürüşməsi deməkdir. Bu bölgələrdə şiddətli zəlzələlər müşahidə oluna bilər və zəlzələlərin baş verdiyi dərinliklər lövhələrin ölçüsünə görə 700 kilometrə çata bilər. Burada Mariana xəndəyi Sakit okean plitəsi ilə Mariana plitəsinin toqquşması nəticəsində əmələ gələn çuxurdur.
• Suya atılan kütləsi 1 kiloqram olan metalın dibə çatması təxminən 1 saat çəkir. Bununla belə, suyun sıxlığı və metalın sıxlığı nəzərə alındıqda, dibə çatmaq üçün vaxt artırıla və ya azaldıla bilər. Dibdəki təzyiq yerdəki təzyiqdən təxminən 1000 dəfə yüksəkdir.
• Mariana xəndəkində həyat əlamətləri var. Tədqiqatlar həddindən artıq təzyiq və soyuq mühitlərdə yaşaya bilən bir çox mikroorqanizm, balıq və xərçəng növlərini aşkar etmişdir.
• Burada həyatın əsas dayağı 300 dərəcəyə çatan vulkan püskürmələri və ondan çıxan kükürdü metabolizə edə bilən bakteriyalardır.
• 1951-ci ildə “Challenger II” gəmisi ilə Sakit Okeanda araşdırma aparan elm adamları Mariana və ya Larron arxipelaqının şərqində dənizə buraxdıqları zondun 10.863 metrə qədər endiyini və məlum dəniz xəndəklərinin (Filippin) olduğunu gördülər. 10.540 metr, Yaponiya, 10.535 metr, Karmadek arxipelaqı, ən dərini (9.425 metr) 11 tapdıqlarını başa düşdülər.
• Ceyms Kemeron okeanın ən dərin nöqtəsi olan “Çellencer dərinliyinə” enmişdi və bununla da okeanın ən dərin nöqtəsinə təkbaşına enən ilk insan oldu. Kemeronun özü tərəfindən layihələndirilən və avstraliyalı mühəndislər tərəfindən inşa edilən sualtı qayıq Mariana xəndəkində hər kvadrat metrə 7250 tondan çox təzyiqə davamlıdır. Bu dərinlikdə təzyiq 108,6 meqapaskaldır.
Mənbə: Onedio.com
Tərcümə etdi: Fidan Əlizadə
