Prof. Dr. Osman Müftüoğlu yazır, - "Qanımızda şəkərin çox az olması problemlər yarada bilər. Yüksək qan şəkəri ilə xarakterizə olunan diabet kimi tanınan sağlamlıq problemi ilə yanaşı, aşağı qan şəkəri də əhəmiyyətli bir problemdir".
Qan şəkərinin düşməsi “hipoqlikemiya hücumları” kimi müəyyən edilir. Prinsipcə, əgər qan şəkəriniz orucluq zamanı 70 mq/dl-dən aşağı və ya hər hansı ölçmə zamanı 55 mq/dl olarsa, həkiminiz hipoqlikemiya ilə bağlı araşdırma da aparacaq. Ancaq düşünüldüyündən çox daha tez-tez görülən bu mühüm problemin diaqnozu düşünülmədiyi və lazımi araşdırmaların lazımi səviyyədə aparılmadığı üçün çox vaxt gecikir. Bununla belə, hipoqlikemiya problemi depressiyadan taxikardiyaya, yuxu problemlərindən xroniki yorğunluğa, miqren baş ağrılarından əsəbiliyə qədər bir çox problemin gizli səbəbi və ya tətikləyicisidir. Buna görə də mümkün qədər bu mövzuda bir şey bilmək hamımız üçün faydalı olardı.
Hipoqlikemiya necə yaranır?
Qanda şəkər və insulin arasında bioloji tarazlıq var. Qanda şəkərin qəfil artması və ya mədəaltı vəzi tərəfindən sistemə insulinin gözlənildiyindən daha çox vurulması balansı pozacaq, hər ikisi hipoqlikemik prosesləri tətikləyəcək.
Hipoqlikemiyanın əlamətləri hansılardır?
Hipoqlikemiyanın simptomları çox fərqli ola bilər. Bəzən beynin şəkər ehtiyacını ödəyə bilməməsi ilə əlaqəli əlamətlər – aclıq vəziyyəti, bulanıq görmə, baş ağrısı, başgicəllənmə, yuxululuq, çaşqınlıq, diqqəti cəmləməkdə çətinlik, unutqanlıq, narahatlıq, əsəbilik, gərginlik, yuxu ön planda olur və bəzən ürək döyüntüsü, başgicəllənmə, tarazlığın pozulması, solğunluq, tərləmə kimi fiziki əlamətlər ön plana çıxır. Problemi vaxtında aradan qaldırmaq mümkün olmadıqda və düşmə davam edərsə, beyin və sinir sistemi ilə bağlı problemlər artar, çaşqınlıq, danışma çətinliyi, huşunu itirmə, hətta huşunu itirməklə koma yarana bilər.
Hipoqlikemiya nə edir?
Hipoqlikemiya ilk növbədə, həyatın faydalı yaşam tərzini pozduğu üçün mühüm problemdir. Tez-tez təkrarlanan hücumlar sizi yora bilər. Başqa sözlə desək, prosesin şirin istək və ya yemək istəkləri kimi adi nəticələri yoxdur. Üstəlik, hipoqlikemiyanın səbəb olduğu görünən və görünməyən bir çox bilinən və bilinməyən sağlamlıq problemləri var. Məsələn, depressiya, miqren, xroniki yorğunluq sindromu, fibromiyalji, panika, taxikardiya tutmaları...
Hipoqlikemiya riski kimdədir?
Hipoqlikemiya problemi ilə ən çox qarşılaşan və ən çox əziyyət çəkənlər şəkərli diabet xəstələri və diabetə namizəd olanlar -gizli şəkərlərdir. Hipoqlikemiya ehtimalı insulin müqaviməti və metabolik sindrom kimi şərtlərdə artır. İnsulin ifraz edən mədəaltı vəzinin şişləri, böyrəküstü vəzi xəstəlikləri, böyrək və qaraciyər çatışmazlığı, bəzi immun xəstəliklər də hipoqlikemiyaya meylli ola bilər. Nəzərə alın ki, bəzi dərmanlar, nəzarətsiz spirt istifadəsi, uzun müddət oruc tutmaq, həddindən artıq qəhvə və yüksək kofeinli içkilər, ağır və ani stress, hətta həddindən artıq fiziki fəaliyyətlər hipoqlikemiyaya səbəb ola bilər.
Hipoqlikemiyaya necə diaqnoz qoyulur?
Ac qarına alınan qan nümunəsində qan şəkərinə baxmaq və yeməkdən sonra saatlarda təkrar qan şəkəri ölçmələri ilə qan şəkəri səviyyəsini təyin etmək diaqnoz üçün kifayət ola bilər. Zəruri hallarda insulin müqaviməti ilə bağlı araşdırmalar apararaq qan şəkərini qan insulin səviyyələri ilə birlikdə qiymətləndirmək daha doğrudur.
Müalicəsi varmı?
Bir neçə nadir hallar istisna olmaqla, təəssüf ki, daimi müalicə, təsirli dərman və ya cərrahiyyə yoxdur. Əgər hipoqlikemiya mədəaltı vəzinizdəki bir şişdən (insulinoma) qaynaqlanırsa, insulin ifraz edən şişi çıxarmaqla hipoqlikemiyadan xilas olmaq mümkündür. Ancaq halların 99 faizində problemin köklü müalicəsi aparıla bilməz və bu səbəbdən müalicə və ya müalicədən çox problemin idarə edilməsinə diqqət yetirmək lazımdır. Hipoqlikemiya problemini həll etməyin yolu ilk növbədə təcrübəli həkim və təcrübəli dietoloqla əməkdaşlıq etməkdir.
Mənbə: CNN Türk
Tərcümə etdi: Aysu Əsədova
