D vitamini sümük sağlamlığı və immunitet sistemi üçün vacibdir, lakin həddindən artıq əlavə toksikliyə və hiperkalsemiya, böyrək zədələnməsi kimi ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
D vitamini sümük sağlamlığı, immunitet sistemi və ümumi rifah üçün vacib bir qidadır. Bir çox insanlarda D vitamini çatışmazlığı olsa da, həddindən artıq əlavələr ciddi risklər yaradır. Nə qədər qəbul edəcəyinizi anlamaq və həddindən artıq doza riski ilə üzləşdiyiniz zaman bilmək potensial təhlükələri əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.
Vitamin D yağda həll olunan vitamindir və sümüklərin və dişlərin möhkəmliyi üçün vacib olan kalsium və fosforun orqanizmə sorulmasına kömək edir. Bədənin infeksiyalar və xəstəliklərlə mübarizə aparmasına kömək etdiyi, əzələ funksiyasını dəstəklədiyi və əzələ gücünü və koordinasiyasını dəstəklədiyi, əhval-ruhiyyənin tənzimlənməsində rol oynadığı və depressiya və narahatlıq riskinin azalması ilə əlaqəli olduğu göstərilmişdir. O, həmçinin qan təzyiqini tənzimləyir və ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını alır.
Bədən əsas mənbələrdən D vitamini ala bilər: günəş işığı, yağlı balıq, yumurta sarısı, zənginləşdirilmiş süd məhsulları və dənli bitkilər.
D vitamini çatışmazlığı ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilsə də, əlavələrdən həddindən artıq qəbul eyni dərəcədə təhlükəli ola bilər.
D vitamini üçün tövsiyə olunan gündəlik müavinət (RDA) yaşa və sağlamlıq vəziyyətinə görə dəyişir.
Bədəndə D vitamini səviyyələri dörd əsas diapazona bölünə bilər. 20 ng/mL-dən aşağı səviyyə qeyri-adekvat sayılır və D vitamininin çatışmazlığını göstərir, bu da sümük zəifliyinə və digər sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Optimal diapazon 20-50 ng/ml arasındadır və sümük sağlamlığı, immun funksiyası və ümumi rifah üçün adekvat D vitamini təmin edir. 50-80 ng/mL arasındakı səviyyələr yüksəkdir, lakin hələ də təhlükəsizdir və tez-tez müəyyən sağlamlıq şərtləri üçün əlavələr qəbul edən insanlarda müşahidə olunur. Bununla belə, 100 ng/ml-dən yuxarı olan hər şey toksik sayılır və hiperkalsemiya, böyrək zədələnməsi və digər ciddi sağlamlıq fəsadları riskini artırır.
Bəzi şəxslər, məsələn, ciddi çatışmazlıqları olanlar, tibbi nəzarət altında daha yüksək dozalar tələb edə bilər, lakin uzunmüddətli həddindən artıq istifadə zərərli ola bilər.
D vitamini yağda həll olunur, yəni artıq miqdar sidiklə xaric deyil, bədəndə saxlanılır. Zamanla yüksək səviyyələr hipervitaminoz D kimi tanınan toksikliyə səbəb ola bilər. Əsas risk, müxtəlif sağlamlıq fəsadlarına səbəb ola biləcək həddindən artıq kalsiumun udulmasından qaynaqlanır.
Həddindən artıq D vitamini qəbulunun ən ciddi risklərindən biri qanda kalsium səviyyəsinin təhlükəli dərəcədə yüksəldiyi hiperkalsemiyadır. Simptomlara ürəkbulanma və qusma, zəiflik və yorğunluq, tez-tez sidiyə getmə və susuzluq, qarışıqlıq və konsentrasiyada çətinlik, əzələ ağrısı və sümük narahatlığı daxildir.
Qanda həddindən artıq kalsium böyrəkləri gərginləşdirə və böyrək daşlarına və ya nefrokalsinoza (böyrəklərdə kalsium yığılması) səbəb ola bilər. Bu, şiddətli yan ağrılara, sidikdə qana, tez-tez sidik yollarının infeksiyalarına, böyrək funksiyasının azalmasına və potensial böyrək çatışmazlığına səbəb ola bilər.
Qanda çoxlu kalsium damarların əhənglənməsinə səbəb ola bilər, burada kalsium damarlarda yığılır, yüksək qan təzyiqi, ürək xəstəlikləri və insult riskini artırır və ateroskleroz (damarların sərtləşməsi) riskini artırır. Yaşlı böyüklər və mövcud ürək xəstəliyi olan insanlar D vitamini əlavələrinə xüsusilə diqqətli olmalıdırlar.
Bəzi insanlarda D vitamini ilə zəhərlənmə ehtimalı daha yüksəkdir.
Bunlara yüksək dozalı əlavələr qəbul edənlər (uzun müddət ərzində gündəlik 4000 IU-dan çox); böyrək xəstəliyi olanlar (artıq kalsiumu süzmək qabiliyyəti azalmış); sarkoidoz və ya vərəmli xəstələr (vitamin D-yə artan həssaslıq); Hiperparatireoz (kalsium səviyyələrinə təsir edən hormonal balanssızlıq) olanlar daxildir. Bu kateqoriyalara aid olsanız, D vitamini əlavələri qəbul etməzdən əvvəl həkiminizlə məsləhətləşin.
Tərcümə etdi: Mina Yadigarlı
Mənbə: NTV. Com
