Bakı Dövlət Universitetinin müəllimi, 24media.az-ın direktoru Anzulə Pərvizqızı media savadlılığı ilə bağlı növbəti sualımızı cavablayıb.
Bir sıra araşdırmalara əsasən, uşaqların əksəriyyəti lap kiçik yaşlardan mediadan istifadə edirlər və orada gördükləri onlara təsir edir. Bəs azyaşlı uşaqlara media savadlılığını necə aşılamaq olar?
– Uşaqlara media savadlılığını öyrədərkən sadə, aydın dil və onlara uyğun nümunələrdən istifadə etmək çox vacibdir. Media anlayışlarını gündəlik qarşılaşdıqları nümunələrdən istifadə edə bilərik. Məsələn, izah edin ki, onların sevimli televiziya şousunda fərqli rollara malik personajlar olduğu kimi media hekayələrinin də fərqli mesajları və ya qərəzləri ola bilər.
Fikirləri vizual vasitələrlə – qrafiklər, diaqramlar və şəkillər kimi vizuallarla çatdırmaq olar. Məsələn, reklamların necə cəlbedici görünə biləcəyini və ya xəbərlərin müxtəlif yollarla necə təqdim oluna biləcəyini göstərmək üçün şəkillərdən istifadə etmək olar.
Uşaqlar hekayə dinləməyi sevirlər. Oyuncağın reklamını görən və reklamdakı hər şeyin göründüyü kimi olmadığını öyrənən bir personaj haqqında hekayə danışa bilərsiniz.
Bundan əlavə, media savadlılığı anlayışlarını öyrədən interaktiv oyunlar və ya viktorinalar, məsələn, tələbələrin müxtəlif media nümunələrində nəyin real və ya saxta olduğunu müəyyən etdiyi “fərqi tap” oyununu yaratmaq olar.
Rollu oyunlar da səmərəli nəticələr verə bilər. Şagirdlər jurnalistlər, reklamçılar və ya istehlakçılar kimi rolları seçə bilərlər. Bu onlara müxtəlif perspektivləri və medianın təsirini anlamağa kömək edə bilər.
Bildiyiniz kimi, uşaqlar suallar verməyi sevirlər. Bundan media savadlı olmaqlarına dəstək məqsədilə yararlana bilərik. Uşaqlara məzmunla tanış olarkən sadə sualları verməyi öyrətmək lazımdır: "Bunu kim edib?", "Necə bacardılar?", “Nə düşünməyimizi və ya etməyimizi istəyirlər?" , – kimi suallar onlara mürəkkəb terminologiya istifadə etmədən tənqidi düşünməyə başlamağa kömək edir.
Real həyat müqayisələri də işə yaraya bilər: Media mesajlarını tanış anlayışlarla müqayisə edin. Məsələn, izah edin ki, reklamın bir dostunuzun sizi oyun oynamağa inandırmaq üçün hekayə uydura biləcəyi kimi, kiminsə sizə nəsə almaq istəməsi üçün danışdığı hekayə kimidir.
Anlayışları izah etmək üçün sadə analogiyalardan istifadə edə bilərik. Məsələn, interneti həm yaxşı, həm də pis kitabları olan böyük bir kitabxana ilə müqayisə edin, onlara onlayn olan hər şeyin etibarlı olmadığını başa düşməyə kömək edin.
Həvva Cəbrayılova
