"İncəsənətin inciləri" rubrikası bu gün Sürrealizm dövrü haqda qısa icmalı təqdim edir.
Sürrealizm, 20-ci əsrin əvvəllərində yaranmış və əsasən sənət, ədəbiyyat və fəlsəfədə özünü göstərmiş avanqard bir hərəkatdır. Bu hərəkat, təxəyyülün sərhədlərini genişləndirmək və şüurun altında yatan qatlara çatmaq məqsədi güdür. Sürrealizmin əsas məqsədi, gerçəklik və yuxu dünyasını birləşdirərək, şüuraltı düşüncələri, arzu və xəyalları ifadə etməkdir.
Sürrealizm 1924-cü ildə fransız şairi və yazıçısı André Breton tərəfindən yayımlanan "Sürrealist Manifesto" ilə rəsmi olaraq başlamışdır. Manifestoda sürrealizmin məqsədləri və prinsipləri müəyyən edilmişdir. Breton sürrealizmi "mütləq həqiqəti tutmaq, yuxu və reallığı bir araya gətirən yüksək bir reallıq" kimi təsvir edir.
Sürrealist sənətçilər və yazıçılar, ənənəvi sənət formalarını və qaydalarını rədd edərək, təsadüfi, təxəyyüli və qeyri-adi ifadə üsullarına üstünlük verirdilər. Sürrealistlər şüuraltı dünyaya giriş üçün müxtəlif metodlardan istifadə edirdilər. Bunlara avtomatik yazı, hipnoz, yuxu analizləri və digər eksperimental texnikalar daxildir. Sürrealistlər, təsadüfən yaranan və ya şüurlu şəkildə planlaşdırılmayan əsərləri üstün tuturdular.
Sürrealizmin ən tanınmış nümayəndələri arasında Salvador Dalí, Max Ernst, René Magritte və Joan Miró kimi sənətçilər var. Bu sənətçilərin əsərləri, paradoksal və qeyri-adi təsvirlərlə doludur. Onlar tez-tez real dünyadan tamamilə fərqli məkanlar və varlıqlar yaratmaq üçün şüuraltı simvollar və xəyallardan istifadə edirlər.
Ədəbiyyatda sürrealizm, şüuraltı düşüncələri və hissləri birbaşa ifadə etməyə çalışır. Sürrealist şairlər və yazıçılar, ənənəvi nəsr və şeir formalarını rədd edərək, sərbəst assosiasiyalar və təsadüfi düşüncələr vasitəsilə yazırdılar. André Breton, Louis Aragon, Paul Éluard və Philippe Soupault sürrealist ədəbiyyatın öncüləri arasında yer alır.
Sürrealizm, yalnız sənət və ədəbiyyatda deyil, həm də teatr, kino və fəlsəfədə də izlərini buraxmışdır. Sürrealist teatr, ənənəvi dram formalarını rədd edərək, qeyri-adi və paradoksal səhnələr yaratmağa çalışır. Sürrealist kinoda isə şüuraltı düşüncələr və yuxu dünyasının təsvirləri ön plandadır. Luis Buñuel və Jean Cocteau, sürrealist kinonun məşhur nümayəndələridir.
Sürrealizm, sənət və ədəbiyyat dünyasında böyük bir təsirə malik olmuş və müasir sənətin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Bu hərəkat, insanın şüuraltı dünyasını kəşf etməyi və onu sənət vasitəsilə ifadə etməyi təşviq edərək, sənətçilərə və yazıçılara yeni yaradıcılıq imkanları açmışdır.
Hazırladı: Gülay Qəribova
Mənbə: https://www.oggusto.com/sanat/surrealizm-sanat-akimi-hakkinda-bilmeniz-gerekenler
