1888-ci ilin avqustunda Vinsent van Qoq qardaşı Teoya Fransanın Arles şəhərində olarkən çəkdiyi cəmi 36 rəsm əsərini göndərib. Həmişə olduğu kimi mübarizə aparan rəssam özünü həddindən artıq tənqid edirdi. "Onların arasında mənim çox narazı olduqlarım var" deyə məktubda yazıb.
Bu rəsmlərdən biri 18x17 düymlük yağlı boya ilə kətan üzərində əllərində sənət ləvazimatları olan rəssamın günəşli yolda getdiyini göstərən avtoportret 1919-cu ildə Almaniyanın Maqdeburq şəhərindəki Kayzer Fridrix Muzeyi tərəfindən satın alınıb. Rəssam Tarascon yolunda o, 1930-cu illərdə çəkilmiş rəngli fotoşəkildə əbədiləşdirildi - muzey işçiləri tərəfindən taleyüklü qərar verildi, çünki rəsm özü İkinci Dünya Müharibəsindən sağ qalmaya bilərdi.
Nasist Almaniyasının Müasir və onun fikrincə “degenerativ” sənətə qarşı ikonoklazmasından çətinliklə xilas olaraq, “Taraskon Yolunda olan Rəssam” muzeyin anbarından çıxarıldı və onu Britaniyanın bombardmanlarından qorumaq üçün yaxınlıqdakı duz mədəninə köçürüldü. Mədənin içərisində həmçinin 1945-ci il aprelin 12-də Amerika qoşunları içəri girəndə alovlanan Luftwaffe BMW reaktiv mühərrikləri üçün zavod yerləşirdi.
İki həftə ərzində yanan və mədənin içini külə çevirən yanğının səbəbi hələ də bəlli deyil. Abidələr, Təsviri İncəsənət və Arxiv proqramının mayoru Maykl C. Ross, daha çox Abidə Adamları kimi tanınan, qeyd etdi ki, bu proqram ya “talan etmək üçün mağaraya daxil olan köçkünlər tərəfindən” və ya “ikinci halda, bəlkə də ABŞ mühafizəçilərinin səhlənkarlığı”, lakin qəti nəticəyə gəlmək üçün kifayət qədər dəlil olmadığını bildirib. (Abidələr Kişilər və Qadın Vəqfi rəsm üçün 25.000 dollara qədər mükafat təklif etmişdir.)
Şayiələrə görə, bu "köçkünlər" fabrikdə işləyən əsir işçilər ola bilərdi, baxmayaraq ki, talanların nasistlərin özləri tərəfindən edildiyi ehtimal edilir. Digər mümkün günahkarlar arasında yerli vətəndaşlar və hətta Amerika hərbçiləri də var.
Təəccüblüdür ki, "Taraskon Yolunda Rəssam" Van Qoqun itdiyi və ya məhv edildiyi güman edilən yalnız altı əsərindən biridir - rəssamın məhsuldarlığını nəzərə alan qeyri-adi rekord. Yenə də bəziləri bunun hələ də haradasa ola biləcəyinə inanır. Alman ilahiyyatçısı Martin Lüterin mədəndə saxlanılan və möcüzəvi şəkildə 1996-cı ildə Maqdeburqa qaytarılan broşürü olan Wider Hans Worst-da belə idi.
“Taraskon Yolunda Rəssam” Van Qoqun yaradıcılığında mühüm yer tutur, çünki bu, rəssamın başını və gövdəsini deyil, bütün bədənini göstərən yeganə avtoportretdir. Rəsm heç vaxt bərpa olunmasa belə, o fotoşəkilə sahib olduğumuz üçün şanslıyıq.
Mənbə:news.artnet.com
Tərcümə etdi:Leyla Bayandurlu
