Manipulyasiya bir insanın başqa bir insana istədiyi istiqamətdə təsir etmək üçün istifadə etdiyi psixoloji taktikadır. Çox vaxt bu təsir prosesi hədəflənən şəxsin fərqində olmadığı və ya həvəslə qəbul etdiyi şəkildə baş verir. Manipulyasiya insanın duyğularına, düşüncələrinə və ya davranışlarına təsir etmək və onları istənilən nəticəyə yönəltmək məqsədi daşıyır.
Manipulyasiya necə edilir?
Manipulyasiya müxtəlif üsullardan istifadə etməklə həyata keçirilir. Bu üsullar çox vaxt insanın emosional zəifliklərini, etibarsızlıqlarını və ya narahatlığını hədəf alır. Ümumi manipulyasiya üsulları bunlardır:
Müsbət möhkəmlənmə:
Müsbət gücləndirmə, hədəf insanı istənilən davranışı təkrarlamağa təşviq etmək üçün müsbət mükafatlardan və ya təriflərdən istifadə edir. Məsələn, arzuolunmaz davranışı dayandıran bir insanı tərifləmək müsbət gücləndirmə nümunəsidir.Mənfi gücləndirmə, arzuolunmaz davranışın davam etməsinin qarşısını almaq üçün cəza və ya təhdiddən istifadə edir. Məsələn, bir insanın arzuolunmaz davranışını davam etdirdiyi təqdirdə xoşagəlməz nəticələrlə üzləşəcəyi barədə xəbərdarlıq etmək mənfi gücləndirmə nümunəsidir.
Eqo sığallaması:
Eqo sığallama hədəf insanın eqo və ya özünə hörmətini təmin etmək üçün istifadə olunur. Manipulyator təriflə və ya vacib hesab etdiyi məsələlər haqqında danışaraq hədəf insana təsir göstərməyə çalışır. Bu yolla hədəf insan manipulyatorun istəklərini yerinə yetirməyə meylli ola bilər.
İnandırmaq:
İnandırmanın məqsədi hədəf insanı məntiqi arqumentlər və ya emosional manipulyasiya vasitəsilə ideya və ya davranışı qəbul etməyə inandırmaqdır. Manipulyator hədəf insanı inandırmaq üçün müxtəlif arqumentlərdən istifadə edə və ya emosional təzyiq göstərə bilər.
Emosional təzyiq
Emosional istismar hədəf insana onun emosional reaksiyalarından istifadə edərək istənilən şəkildə təsir etmək məqsədi daşıyır. Manipulyator hədəf insanın emosional zəifliklərindən və ya həssaslıqlarından istifadə edərək onu idarə etməyə çalışır. Bu, tez-tez günahkarlıq hissi yaratmaq və ya ağrıya səbəb olmaq kimi üsulları əhatə edə bilər.
Yalan danışma:
Yalan, manipulyatorun məqsədyönlü insanı çaşdırmaq və ya aldatmaq üçün bilərəkdən yalan və ya çaşdırıcı məlumat verməsidir. Bu, hədəf şəxsin qərarlarına təsir etmək və ya onları istədiyiniz istiqamətə yönəltmək üçün istifadə edilə bilər.
Məhrum etmə:
Məhrumiyyət, istənilən davranışı yerinə yetirməyə və ya manipulyatorun istəklərini yerinə yetirməyə məcbur etmək üçün bir şeyin götürülməsini və ya hədəf insana girişin qadağan edilməsini əhatə edir. Bu, hədəf insanın istədiyi nəticəyə nail olmaq üçün manipulyatorun istəklərinə əməl etməli olduğu barədə təsəvvür yaratmaq məqsədi daşıyır.
Emosional İntellekt:
Manipulyasiya edən insanlar çox vaxt yüksək emosional zəkaya malikdirlər. Bu, onların oxumaq, anlamaq və başqalarının duyğularını idarə etmək qabiliyyətinə aiddir.
Mənbə: Sarı psikoloji
Tərcümə etdi: Nailə Hadizadə
