Maya piramidasında tapılan nəcib insan qalıqları, ehtimal ki, rejim dəyişikliyi zamanı dramatik və ictimai ritualın bir hissəsi idi. Qvatemaladakı tapıntılar göstərir ki, qədim Mayya xalqları Klassik dövrün sonunda öz sülalə sistemlərinin dağılmasını passiv şəkildə izləmirdilər. Mayya xalqları yeni hökmdarlar yaratmaq üçün siyasi sistemlərini fəal şəkildə dəyişirdilər.
Arxeoloqlar eramızın 9-cu əsrinin əvvəllərində Qvatemalada Mayyaların Ukanal şəhərindəki piramidada kral insan qalıqlarının ritual qaydada yandırılmasına dair sübutlar aşkar ediblər. Bu onu deməyə əsas verir ki, yandırma siyasi rejim dəyişikliyinin ictimai nümayişi idi. Mətn mənbələri göstərir ki, eramızın 9-cu əsrinin əvvəllərində Maya ovalığında çoxlu siyasi qarışıqlıqlar olub, lakin K'anwitznal Maya krallığının yeni lider, yəqin ki, əcnəbi olan Papmalilin hakimiyyəti ilə siyasi gücü artıb.Tədqiqatın aparıcı müəllifi Monreal Universitetindən Dr. Kristina T. Halperin deyir: “Maya bölgəsindəki əksər epiqrafik və arxeoloji tədqiqatlar eramızın 8-ci əsrinin sonu və 9-cu əsrin əvvəllərində klassik Maya dövlətlərinin dağılmasına yönəlmişdir”. "Ancaq tarixin mühüm dönüş nöqtələri nadir hallarda birbaşa arxeoloji qeydlərdə tapılır." Bununla belə, Dr. Halperin və tədqiqatçılar qrupu K'anvitznalın paytaxtı Ucanalda məbəd piramidasında qazıntılar aparıb və orada yandırılmış insan qalıqları və bəzək əşyaları olan qalıqlar aşkar ediblər. Qalıqlardakı əşyalar arasında qiymətli materiallardan hazırlanmış çoxlu şəxsi bəzək əşyaları, məsələn, mərhum hökmdarla birlikdə kral məzarlarına qoyulan yaşıl daş maskası var idi. Bu, qalıqların Maya kral ailəsinə aid olduğunu göstərir. Radiokarbonla tanışlıq göstərir ki, yanma ehtimal ki, eramızın 773 və 881-ci illəri arasında, kral ailəsinin ölümündən bir müddət sonra baş verib. Bu, məzarın xüsusi olaraq kral qalıqlarının yandırılması üçün yenidən daxil edildiyini və daha sonra məbəd piramidasının yeni mərhələsinin tikintisi zamanı basdırıldığını göstərir. Yandırma eyni vaxtda Son Klassik (təxminən 600-810-cu illər) Maya sülaləsini rədd edən və Terminal Klassik dövrü ərəfəsində siyasi nizamın yeni dövrünü açan siyasi aksiyanın bir hissəsi idi. Bu, Papmalilin krallığı ələ keçirməsi ilə üst-üstə düşən dramatik və ictimai hadisə idi. Dr. "Qalıqların yandırılması, yəqin ki, dramatik bir ictimai hadisə idi" dedi Halperin. “Çünki odun özü yüksək təntənəli, ictimai və emosional yüklənmə potensialına malikdir, bu, köhnə rejimin dramatik şəkildə dağılmasından xəbər verə bilər.” deyir. Qəbirlərə yenidən daxil olmaq və kral qalıqlarını yandırmaq ritualı Maya heroqlif mətnlərindən məlumdur və çox vaxt təhqir aktı kimi şərh olunur. Od yandırma ritualı müvəqqəti olaraq Ucanalda monumental miqyasda elit binaların sökülməsi və təkrar istifadəsinə uyğun gəlir. Dr. Halperin yazır: “Od hadisəsinin özü və Papmalilin hakimiyyəti üfüqi siyasi əlaqələri və cəmiyyətin sosial strukturunda əsaslı dəyişiklikləri vurğulayan yeni monumental təsvir formalarının yaranmasına kömək etdi”. deyir. "Bu mənada, bu, təkcə bir dövrün sonu deyil, həm də K'anwitznal siyasətinin və ümumiyyətlə, Cənubi Ova Bölgəsinin Mayyalarının özlərini yenidən dəyişdirdiyi bir dönüş nöqtəsi idi."
Mənbə: Arkeofili
Tərcümə etdi: Fatimə Şükürova
