Fotofobiya, müxtəlif səbəblərdən meydana gələn işığa qarşı olan həssaslığa verilən addır. “Fotofobi” sözünün kökünü araşdırdıqda, bu pozğunluğun “foto” və “fobiya” sözlərinin birləşməsindən müəyyən edildiyi asanlıqla aydın görünür. "Foto" işıq deməkdir, "fobiya" isə pozğunluğu təmsil etmək üçün seçilmiş sözdür.
Fotofobiya səviyyələri fərqli ola bilər. Yüngül hallarda, insanın gözləri yalnız parlaq işıqlı mühitlərdə bir az qıyılır. Qabaqcıl səviyyələrdə həssaslıq bəzən o qədər yüksək səviyyədə yaşanır ki, insanlar ciddi ağrı hiss edə bilərlər.
Əsas səbəbi, ehtimal ki, gözlərdə və ya sinir sistemində olan problemlər ola bilər. Bəzən müxtəlif dərmanların istifadəsi də fotofobiyaya səbəb ola bilər. Fotofobi olan insanlar güclü işığa məruz qaldıqda görmə çətinləşir, gözləri tez-tez sulanır və qıymaq ehtiyacı artır. Müalicə prosesi mənbə səbəbi və ya səbəbləri müəyyən edilərək formalaşır.
Fotofobiyanın nə olduğu sualına qısaca belə cavab vermək olar: Parlaq işıq narahatlığına səbəb olan bir göz xəstəliyidir. İşığa həssaslığın səbəbi tibbi problemlərlə bağlı ola bilsə də, xarici təsirlər də fotofobiyə səbəb ola bilər. Məsələn, uzun sürən, bəzən ömürlük quru gözlər və miqren fotofobiyə səbəb ola bilər. Xarici səbəbə misal olaraq bəzi antibiotiklər verilə bilər.
İşığa həssaslıq yaşayarkən, müxtəlif növ işıq mənbələri üçün narahatlıq var. Bunlara günəş, əks etdirən səthlərdə parlayan işıqlar, su üzərində parıldayan dalğalar, qum və ya qar üzərində işıq əks etdirmələri və lampalar kimi süni işıq mənbələri daxildir.
Gözdəki həssaslığın intensivliyindən asılı olaraq, fotofobi olan insanlar bəzən çox zəif işıqda belə narahatlıq hiss edə bilərlər.
Fotofobiyanın əlamətləri hansılardır?
Problem görmə ilə bağlı olduğundan simptomlar daha çox gözlərdə və göz ətrafında meydana gəlir. Göz problemləri bəzən birtərəfli, bəzən də ikitərəfli ola bilər. Fotofobi yaşamaq üçün xüsusi yaş aralığı yoxdur, bu pozğunluq bütün yaşlarda baş verə bilər.
Fotofobiyanın simptomlarını aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
Göz Narahatlığı: İşığa qarşı həssaslıqla yanaşı gözlərdə yanma, sancma və qaşınma əmələ gəlir. Göz problemlərinin intensivliyi narahatlıq səviyyəsindən asılı olaraq dəyişə bilər. Göz xəstəlikləri də göz qızartısına, göz yorğunluğuna, gözün şişməsinə və göz ağrısına səbəb ola bilər.
Göz Sulanması: İşığın şiddətindən narahat olan göz özünü qorumaq üçün maye ifrazını tətikləyir və gözlərdə yaşarmanı artıra bilir. Fotofobi olan insanlar bəzən güclü işıqda ağlamaq kimi hiss edirlər.
Bulanıq Görmə: Həddindən artıq işıqda, fotofobiyanın gözlərə təsirləri görməni bulandıra bilər.
Bulantı və Başgicəllənmə: Yüngül narahatlıqla birlikdə görmə keyfiyyətinin azalması başgicəllənmə və ürəkbulanma problemlərinə səbəb ola bilər.
Gözləri qıymaq: Güclü işıqdan narahat olan gözlərin müdafiə mexanizmlərindən biri də göz qapaqlarını qıymaqdır. Narahatlıq həddindən artıq artarsa, gözləri tamamilə bağlamaq ehtiyacı zaman- zaman hiss oluna bilər.
Baş ağrısı: İşığa həssaslıq baş ağrısını, baş ağrısı isə işığa həssaslığı tetikleyebilir.
Boyun sərtliyi: Görmə qabiliyyətinin pisləşməsi ümumiyyətlə sinir gərginliyi və gərginlik yaradır. Nəticədə boyun sərtliyi hiss oluna bilər.
Fotofobiyanın səbəbləri nələrdir?
Fotofobiyanın səbəbləri göz xəstəlikləri və bəzi psixoloji pozğunluqlar ola bilər. Xarici səbəblərdən də fotofobi yaşamaq mümkündür.
Mənbə: medicalpark
Tərcümə etdi: Nuray Mürsəlova
