Uşaqların sağlam inkişafında anaların ön planda olması lazım olduğu düşünülsə də, xüsusilə ruhi sağlam uşaqların yetişdirilməsində ataların da analar qədər mühüm rol oynadığını unutmaq olmaz.
Son illər ailə strukturlarının dəyişməsi, boşanmaların artması, anaların iş həyatına daha çox cəlb olunması ata-övlad arasında sağlam ünsiyyətin əhəmiyyətini xeyli artırıb. İş o yerə çatıb ki, ata ilə uşaq arasında qeyri-adekvat və ya qüsurlu bir münasibət uşağın bütün həyatına mənfi təsir göstərə biləcək addımlara yol açsa da, əksinə, sağlam bir əlaqə bir çox mühüm üstünlükləri təmin edir. Misal üçün, uşaq özünə daha çox güvənir, empati qurmağı bacarır və daha çox sosial həyata malikdir.
Sosial həyat anlayışını inkişaf etdirir: Uşaqlar anaları ilə sevgi və güvəni öyrənirlər, atası ilə isə sosiallaşırlar, yəni qaydalara tabe olurlar, problemləri paylaşırlar və həll edirlər. Ana ilə münasibətə atanın, yəni üçüncü şəxsin əlavə olunması uşağın şüurunda “başqaları” və “ictimai həyat” anlayışlarını inkişaf etdirir. Məsələn, uşaq ilk paylaşma nümunəsi olaraq anasını atası ilə bölüşməyi öyrənir. Uşağın beynində tükənməz ana fantaziyası var; “Anamla mən bir bütövük” deyə düşünür. Uşaq atanın varlığını dərk etdikcə anasının da başqaları ilə münasibətdə olduğunu anlayır. Nəticədə o, bütün emosional sərmayəsini anaya etməyi dayandırır. Bu imtina ilə uşağın başqalarını sevmə qabiliyyəti də inkişaf edir. Ata bu münasibətdə nə qədər fəal olarsa, uşaq başqalarının varlığını qəbul etməyi bir o qədər tez öyrənir. Bu, sosiallaşmanı, yəni başqa insanların varlığını qəbul etməyi təmin edir.
Sağlam cinsi kimlik üçün çox vacibdir: Oğlanın ata ilə eyniləşməsi onun cinsi inkişafı və sosiallaşması üçün vacibdir. Psixoseksual inkişaf nəzəriyyəsinə görə, təxminən 3 yaşında olan oğlanlar atalarını əvəz etmək və analarının yeganə sevimlisi olmaq istəyirlər. Buna mane olanın ata olduğunu düşünürlər və ataya qarşı qısqanclıq hiss edirlər. Düşünürlər ki, anaya olan sevgilərinə görə ata onları cəzalandıracaq. Sonradan atanın daha güclü olduğunu anlayır və onunla eyniləşir və bu prosesdən keçirlər. Sağlam olan bu prosesin bu şəkildə bitməsidir. Bu prosesdə problem varsa, cinsi şəxsiyyətin əldə edilməsi prosesində problemlər yarana bilər.
Bu, onların əks cinslə necə münasibət quracağını müəyyənləşdirir: Qızlar üçün ata həyatlarında tanıdıqları ilk kişidir. Bu səbəbdən ata ilə qurulan münasibət gələcəkdə qarşı cinslə münasibətlərin keyfiyyətini və formasını müəyyən edir. Məlumdur ki, qızlar ümumiyyətlə atalarına oxşayan kişiləri həyat yoldaşı seçirlər. Məsələn, atasını həddindən artıq ideallaşdıran və çox yaxın münasibətdə olan bir qız münasibətlərində həmişə atası kimi birini axtarır, amma onun kimisini heç vaxt tapa bilmir. Bundan əlavə, atalarından kifayət qədər diqqət və sevgi ala bilməyən qızlar münasibətlərində özündən yaşlı və ya yetkin kişilərə üstünlük verə bilərz Atalarından tapa bilmədikləri diqqəti və sevgini belə axtara bilərlər.
Zəkanın inkişafına kömək edir: Araşdırmaya görə uşaqların intellekti ilə atanın diqqəti arasında artan əlaqə var. Çünki atanın varlığı uşağa stimullaşdırma baxımından daha zəngin mühit təmin edir. 6-cı aydan başlayaraq uşaqlar atalarının səsini və iyini daha aydın ayırd etməyə başlayırlar. Anası ilə daha çox vaxt keçirən uşaq üçün atanın evə gəlməsi və uşağa baxması yeni bir təcrübə sahəsi təmin edir. Bütün bunlar zəkanın inkişafına kömək edir. Bundan əlavə, ataları ilə yaxşı münasibətdə olan uşaqların həm məktəbdə, həm də dərsdən sonra daha yaxşı iş və ictimai həyatları olur.
Özünə inamı artırır: Ataları ilə yaxşı münasibət quran uşaqlar özünə inamı yüksək olan və özünü asanlıqla ifadə edə bilən yetkin olurlar. Mütəxəssis Klinik Psixoloq Reyhan Algül “Ata sevgisini və dəstəyini duymaq uşağın özünə və qabiliyyətinə olan inamını artırır” deyir və sözlərini belə davam etdirir:
“Atalar övladlarının gözündə daha güclü və müdrikdirlər. Buna görə də onlar daha çox hörmət yaradırlar. Atanın övladına mənəvi dayaq olacağı, atanın gücü uşaqda “mən bacararam” hissi yaradır. Kiminsə arxada olduğunu bilmək həmişə sahibkarlığı artırır”.
Bu, onun özünü daha güclü hiss etməsinə səbəb olur: Ata ilə yaxşı münasibət həm də sağlam ruh sağlamlığını tamamlayır. Həm uşaqlıqda, həm də yetkinlikdə ata ilə yaxşı ünsiyyət; Zehni sağlamlığa psixi problemlərə və sıxıntılara qarşı qoruyucu təsir göstərir. Ata sevgisi və etibarı övladın özünü psixoloji cəhətdən daha güclü hiss etməsinə səbəb olur. Bu, onun həyatda qarşılaşdığı stresslərlə daha yaxşı mübarizə aparma qabiliyyətinə kömək edir. Həyatda ən dəyərli şeylərdən biri: Yaşadığınız bir mənfilik qarşısında valideynlərinizdən eşitəcəyiniz "Biz səninləyik." cümləsidir.
Mənbə: ntv.com
Tərcümə etdi: Sevil Azər
