Sinaps adlanan trilyonlarla əlaqə quran milyardlarla neyrondan (və ya sinir hüceyrələrindən) ibarət olan beyniniz bədəninizdəki ən mürəkkəb və maraqlı orqanlardan biridir. Beyninizi sağlam və aktiv saxlamaq çox vacibdir.
İnsan beyninin altmış faizi yağdan ibarətdir. Bu, təkcə onu insan bədənindəki ən yağlı orqan halına gətirmir, həm də bu yağ turşuları beyninizin fəaliyyəti üçün çox vacibdir. Sağlam, beyni gücləndirən qidalarla düzgün qidalandırdığınızdan əmin olun.
Beyniniz 25 yaşa qədər tam formalaşmayıb. Beyin inkişafı beynin arxa hissəsindən başlayır və önə doğru gedir. Buna görə də, planlaşdırma və düşünməyə nəzarət edən frontal loblarınız əlaqələri gücləndirmək və qurmaq üçün sonuncudur. Beyninizin yaddaş tutumu demək olar ki, qeyri-məhdud hesab olunur. Tədqiqatlar insan beyninin təxminən 86 milyard neyrondan ibarət olduğunu göstərir. Hər bir neyron digər neyronlarla əlaqə yaradır ki, bu da 1 katrilyon (1000 trilyon) əlaqə əlavə edə bilər. Zamanla bu neyronlar birləşərək saxlama qabiliyyətini artırır. Bununla belə, məsələn, Alzheimer xəstəliyində bir çox neyronlar zədələnə və fəaliyyətini dayandıra bilər, xüsusən də, yaddaşa təsir göstərir.
Beyin məlumatı saatda 268 mil sürətlə hərəkət edir. Bir neyron stimullaşdırıldıqda, hüceyrədən hüceyrəyə keçən bir elektrik impulsu yaradır. Bu müntəzəm emalın pozulması epileptik tutmaya səbəb ola bilər. Orta hesabla onurğa beyniniz 4 yaşında böyüməyi dayandırır. Bir dəstə sinir toxuması və dəstək hüceyrələrindən ibarət olan onurğa beyniniz beyninizdən bütün bədəninizə mesaj göndərməkdən məsuldur.
Onurğa beyni bədənlə beyin arasındakı əlaqənin əsas mənbəyidir. ALS və ya amiotrofik yanal skleroz, beyin və onurğa beynindəki neyronların ölməsinə səbəb olur, idarə olunan əzələ hərəkətinə təsir göstərir. Həm beyinə, həm də onurğa beyninə təsir edən başqa bir xəstəlik dağınıq sklerozdur (MS). MS-də immunitet sistemi sinir liflərini əhatə edən qoruyucu təbəqəyə hücum edərək beyin və bədən arasında ünsiyyət problemlərinə səbəb olur.
Beyninizin yalnız 10 faizini istifadə etdiyiniz bir mifdir. Siz əslində hamısından istifadə edirsiniz. (Bəli, hətta yatarkən belə.) Nevroloqlar beyninizin daim aktiv olduğunu təsdiqləyirlər.İnsan beyninin çəkisi 3 kiloqramdır. (Bu, təxminən yarım gallon süd qədərdir.) Bununla belə, ölçü heç də həmişə zəka demək deyil. Kişilərin beyni qadınlardan daha böyükdür. Beyin donması həqiqətən sfenopalatin qanqlionevraljidir. Bu ağrı beynin xarici örtüyündə olan, beyin qişası adlanan reseptorlara soyuq dəydikdə baş verir. Soyuqdəymə damarların genişlənməsini və daralmasını yaradır, tez başlayan baş ağrısına səbəb olur. Qum dənəsi böyüklüyündə beyin toxumasının bir parçası 100.000 neyron və 1 milyard sinapsdan ibarətdir. Bununla belə, neyronların zədələnməsi böyük təsir göstərə bilər. Məsələn, insult zamanı qan beyinə oksigeni çatdıra bilmir. Nəticədə, beyin hüceyrələri ölə bilər və beynin həmin bölgəsindəki qabiliyyətlər itirilə bilər. Eynilə, Parkinson xəstəliyi beyninizin qara maddə adlanan bir hissəsinin hüceyrələri ölməyə başlayanda baş verir. İnsan beyni təqribən 23 vatt güc istehsal edə bilir (bir lampanı işə salmaq üçün kifayətdir). Bütün bu güc çox ehtiyac duyulan istirahət tələb edir. Kifayət qədər yuxu beyninizdəki yolları qorumağa kömək edir. Bundan əlavə, yuxusuzluq beyninizdə Alzheimer xəstəliyi ilə əlaqəli olan zülalın yığılmasını artıra bilər.
Mənbə: Nm.org
Tərcümə etdi : Aydın Hacıyev
