Qay Lulius Sezar hakimiyyəti ələ keçirmədən və Romada diktatora çevrilmədən Roma Respublikasını xeyli genişləndirən və imperiya sisteminə yol açan Roma Respublikasının siyasətçisi və generalı idi. O, eramızdan əvvəl 100-cü il iyulun 12-13-də Romada, nüfuzlu Lulian sülaləsinin ailəsində anadan olmuşdu. Ailəsi Roma siyasətində Marian fraksiyaları ilə yaxından əlaqəli idi.
O, Roma siyasi sistemində irəliləyərək kvastor (xəzinədarlığa cavabdeh olan dövlət qulluqçusu 69), aedile (bələdiyyə xidmətlərinə cavabdeh olan dövlət qulluqçusu 65) və pretor (hakim 62) oldu. Eramızdan əvvəl 61-60-cı illərdə İspaniyanın Roma əyalətinin qubernatoru vəzifəsində çalışmışdır. Eramızdan əvvəl 60-cı ildə Romaya qayıdanda Pompey və Krassla müqavilə bağladı və bu müqavilələr onun eramızdan əvvəl 59-cu ildə konsulluğa seçilməsinə kömək etdi. Növbəti il o, Roma Cənubi Qalanın qubernatoru təyin edildi. Orada olduğu səkkiz il ərzində o, bütün müasir Fransa və Belçikanı Roma Respublikasına birləşdirdi və Romanı Qalli işğalı ehtimalından qorudu.
Eramızdan əvvəl 55 və 54-cü illərdə İngiltərəyə iki ekspedisiya etdi. Daha sonra o, senatın səlahiyyətinə məhəl qoymadan və ordusunu dağıtmadan Rubikondan keçərək İtaliyaya qayıtdı. Sonrakı vətəndaş müharibəsində respublika qüvvələrini məğlub etdi. Onların lideri Pompey Misirə qaçdı və sonra orada öldürüldü. Sezar onun ardınca Misirə getdi. Misir kraliçası Kleopatra ilə romantik münasibət qurdu. O, indi Roma lordu idi. O, özünü konsul və diktator etdi.
O, öz səlahiyyətlərindən çox ehtiyac duyulan islahatları həyata keçirmək, borclardan azad etmək, senatı genişləndirmək, Sezar Forumunu yaratmaq və təqvimə yenidən baxmaq üçün istifadə etdi. Diktatura həmişə müvəqqəti bir mövqe olmaq niyyətində idi, lakin o, eramızdan əvvəl 44-cü ildə ölümünə qədər bu vəzifədə qaldı. Uğurları və ambisiyası onu respublikaçı senatorlarla ziddiyyətə saldı. Cassius və Brutusun başçılıq etdiyi bu qrup eramızdan əvvəl 44-cü il martın 15-də Sezarı öldürdü. Bu sui-qəsd Respublikanı sona çatdıran vətəndaş müharibələrinə səbəb oldu və Sezarın böyük qardaşı oğlu və varisi Oktavianın (Avqust) ilk imperator olmasına səbəb oldu.
Mənbə: antiktarih
Tərcümə etdi: Türkan Kərimli
