24media.az "İncəsənətin inciləri" rubrikasına Sargentin "Madam X-in portreti" əsəri ilə davam edir..
Zəngin bankirlə evli olan amerikalı Vircinie Gautreau gözəlliyi və ərini aldatması ilə bağlı yayılan söz-söhbətlərlə yüksək cəmiyyətdə məşhurlaşıb.
Əsərdə Sargent uzun qara axşam paltarında poza verən yuxarı təbəqədən olan qadını təsvir edib. Paltarın yuxarı hissəsinin açıq olması, dərin dekolte yaratması diqqət çəkir. Onun zəncir asılqanları parıldayan daşlarla örtülmüşdür ki, bu da portret sahibinin maddi vəziyyətini tamaşaçılara vurğulayır. Paltarın tünd tonu ilə fonun mat rəngini əks etdirən ən mühüm element qadının qar kimi ağ dərisidir. Xarici görünüşü ilə böyük qürur duyan Vircinie Gautreau, keçmiş Fransa kral ailəsi və aristokratları kimi dərisini lavanda tozu ilə ağartdığı bilinir. Zəngin bankirlə evli olan amerikalı Vircinie Gautreau gözəlliyi və ərini aldatması ilə bağlı yayılan söz-söhbətlərlə yüksək cəmiyyətdə məşhurlaşıb.
Əsərdə rəssam öz təbirincə desək, Vircinie Gautreau-nun “boyanmaz gözəlliyini və aciz ətalətini” nümayiş etdirməyə çalışıb. Virgininin üzünün dramatik profilini nümayiş etdirən Sargent, onun aristokratik ağ dərisini provokativ şəkildə vurğulayıb və masaya toxunan qoluna qeyri-adi bir əyilmə əlavə edərək sinəsini və boynunu gözlər önünə sərib.
Rəssam tərəfindən modelin şəxsiyyətini qorumaq üçün əsərə “Madam ***-ın portreti" adı verilsə də, fiqurun təsirli və real görünüşünün tamaşaçıların diqqətini çəkdiyini və modelin şəxsiyyətini formalaşdırdığını təxmin etmək olar. Əsərin adı sonradan “Madam X-in portreti” olaraq dəyişdirilib.
Əsərləri Fransa İncəsənət Akademiyasının sərgi salonu olan Salon de Parisdə nümayiş etdirildikdən sonra Sargent cəmiyyət portretçisi kimi böyük uğur qazanacağını gözləyirdi. Bununla belə, Salon əsəri ciddi mənfi tənqidlərə məruz qoydu. Portretin qalmaqala səbəb olan əsas məqamı əsərin orijinal variantında görünən çiyin qayışlarından birinin çiyin səviyyəsindən aşağı düşməsidir. Dövrün Fransız cəmiyyətinin cinsi tabulara və sosial qaydalara ciddi şəkildə riayət etməsi, təsadüfi düşmüş paltar asma ilə vurğulanan gizli cinsi məzmunun ağır tənqidinə səbəb oldu. Kimliyi üzə çıxan Gautreau ailəsinin tənqid və təzyiqlərinə görə Sargent əsəri sərgidən geri götürməsə də, asılqan yerini düzəldib. Əsərin orijinal variantı arasındakı fərq rentgen şüaları ilə baxıldıqda müşahidə olunub.
Tənqiddən sonra əsər Sargentin komissiyalarının azalmasına səbəb oldu və rəssamı Fransada məşhur etməsə də, sonradan onun İngiltərə və Amerikadakı uğurlu karyerasına töhfə verdi.
Hazırladı: Gülay Qəribova
Mənbə: https://sanatabasla.com/2017/01/madam-xin-portresi-the-portrait-of-madame-x-sargent/
