Heç bir yerdə bir-birinə endirilə bilməyən iki əks prinsipin mövcudluğunu hesab edən fəlsəfi cərəyan dualizm adlanır. Varlığın insan şüurundan tamamilə asılı olmayaraq mövcud olduğunu iddia edən bəzi realist filosoflar onun maddə və düşüncənin məhsulu olduğunu iddia ediblər.
Bu gün bu filosofları fəlsəfə tarixində dualist filosoflar adlandırırlar. Fəlsəfə tarixində demək olar ki, hər bir filosof mövcud olanı yalnız bir əsas bəndlə əlaqələndirməklə izah etmir. Bəzi filosoflar varlığı bir-birini əvəz edə bilməyən iki substansiya ilə izah etməyə meyillidirlər. Filosofların fikrincə, varlıq həmişə bir-birinə endirilə bilməyən iki ünsürdən ibarətdir. Bunlar maddə və düşüncə və ya bədən və ağıldır.
Dualizmin nümayəndəsi kimdir?
Dualizmin ən məşhur nümayəndəsi Dekartdır. Dekart 1596-1650-cı illərdə yaşayıb. Dekarta görə, mahiyyətinə görə bir-birindən fərqli olan iki substansiya vardır. Bunlar fikir, yəni ruh və maddə, bədən kimi təsvir olunur. Ruh keyfiyyət haqqında düşünərkən maddənin keyfiyyəti yer tutur. Maddə düşüncəsizdir və ruh yer tutmur. Bundan əlavə, maddə öz-özünə hərəkət etmir və yerini dəyişmir.
Fəlsəfi və dini aspektdən dualizm
Fəlsəfi baxımdan dualizm reallığın bir-birindən asılı olmayan və bir-birinə endirilə bilməyən iki əsas substansiya, element və ya kateqoriyadan ibarət olduğunu ən əsaslı şəkildə müdafiə edən fəlsəfi cərəyandır. Bu nəzəriyyə tək bir sahə və ya mövzu ilə bağlı deyil.
Dini nöqteyi-nəzərdən dualizm, ümumiyyətlə, nəzərdən keçirildikdə iki Tanrıya əsaslanır, dualizmin din fəlsəfəsinə tətbiq edilən versiyası: Bu fəlsəfi fikrə görə, bir-birinə endirilməz olan iki Tanrı vardır. Bu fəlsəfi baxışa gedən yol əsas etibarilə şər problemlərindən irəli gəlir.
Mənbə: hürriyyet.com.tr
Tərcümə etdi: Rəhimə Cəmilova
