Məlum olduğu kimi, şərab istehsalında istifadə edilən üzümdən mürəbbə, şirə, jele, üzüm toxumu ekstraktı, kişmiş, sirkə və üzüm çəyirdəyi yağı istehsalında da istifadə olunur.
Üzüm,alma, banan, bostan, ərik və ya pomidordan fərqli olaraq, bitki tərəfindən "etilen" adlı kimyəvi maddənin istehsalına ehtiyac olmadan yetişə bilən meyvədir və belə meyvələr "qeyri-klimakterik meyvələr" adlanır.
Üzümün həmişə yaşıl və ya qırmızı olması lazım deyil. Onlara qara, sarı, çəhrayı, mavi və bənövşəyi rənglərdə də rast gəlmək olar. Klimakterik meyvə olmadığı üçün hər bir üzüm müstəqil vaxtlarda müxtəlif yetişmə mərhələlərindən keçə bilər. Fərqli yetişmə mərhələlərində müxtəlif piqmentlərin istehsalı artdığından bəzi üzümlər bəzi dövrlərdə rəngarəng görünüşə sahib ola bilər. Təbii ki, bu fərqli rənglərin şişirdilmiş ifadəsində insanların uzun müddətdir tətbiq etdiyi süni seçmənin də böyük payı var. Xüsusilə son bir neçə əsrdə bu rəngli üzümlər çox diqqət çəkmiş və tez-tez istehsal olunur. Əslində sırf bu mövzuda araşdırma aparan qruplar var.Bu rəngli üzümlər çox vaxt yalnız bəzək məqsədləri üçün istifadə olunur.Süfrə və ya şərab istifadəsi üçün istehsal edilmir. Lakin bu dəyişikliyə çox vaxt ətraf mühit şəraiti səbəb olduğu üçün üzümdəki bütün üzümlər eyni vaxtda yetişməyə başlayır və paralel olaraq rəngləri dəyişir. Bu rəng dəyişikliyi bitkilərlə qarşılıqlı təkamül keçirmiş canlılar üçün xüsusi bir siqnaldır. İnsanlar kimi,quşlar, böcəklər və digər heyvanlar rənglərindən asılı olaraq bu meyvələrə yaxınlaşıb yeyirlər. Yetişmədən əvvəl (verayson) meyvə bərk və turş olur.
Yetişdikdən sonra yumşaq və şirin olur. Rəngləri sayəsində insan, quş, böcək kimi heyvanları özünə cəlb edən üzümün içindəki toxumlar istehlak zamanı və ya sonra torpağa çataraq bitkinin çoxalma dövrünü tamamlayır. Çox vaxt toxumlar heyvanlar tərəfindən həzm oluna bilmir və nəcislə torpağa qarışır. Təbii ki, təkamülün süni seleksiya mexanizmi sayəsində biz bu gün üzüm toxumu ilə məşğul olmağımızı tələb etməyən nəsilləri təkamül etdirə bilmişik.
Fotoda gördüyünüz qeyri-adi formalı, “hündür” üzümlər də süni seçimin məhsuludur. İki müxtəlif üzüm növünü cütləşdirməklə uzun taxıllı üzümlər əldə edə bilərik. Bu üzüm növlərinə "cadugər barmaqları" deyilir. Bu istehsal növü cəlbedici olduğu və iqtisadi dəyəri olduğu düşünüldüyü üçün həyata keçirilir. Yəni insanlar canlıların təkamülünə müdaxilə etməyə davam etdikcə, yepyeni canlıların meydana çıxması prosesi sürətlənir.
Mənbə: evrim ağaci
Tərcümə etdi: Aynur Mikayılova
