Neandertallar tərəfindən hazırlanmış daş alətlər üzərində tapılan mürəkkəb bir yapışdırıcı növü, nəsli kəsilmiş əcdadlarımızın zəkasına dair yeni anlayışlar təmin edir.
Alimlər aşkar ediblər ki, neandertallar çoxkomponentli yapışdırıcı ilə bir yerdə saxlanılan daş alətlər düzəldirlər. Avropada mürəkkəb bir yapışdırıcının ən qədim sübutu olan tapıntılar, neandertalların əvvəllər düşünüldüyündən daha yüksək idrak və mədəni inkişaf səviyyəsinə malik olduğunu göstərir. Neandertallar tərəfindən hazırlanmış daş alətlər üzərində tapılan mürəkkəb yapışdırıcı növü tədqiqatçılara nəsli kəsilmiş bu insan növünün intellektinə dair yeni anlayışlar qazandırıb. Bitum və oxra qarışığından hazırlanmış çoxkomponentli yapışdırıcı Afrikada erkən homo sapiens tərəfindən istifadə edilən yapışdırıcıya bənzəyir. Bu, qədim əcdadlarımızla oxşar idrak səviyyələrinə malik ola biləcəyini göstərir. Erkən müasir insanlar kimi neandertalların da taxta tutacaqlara daş bıçaqları yapışdırmaq üçün bir növ yapışdırıcı kimi ağcaqayından istifadə etdikləri məlumdur. Ancaq indiyə qədər oxra olan daha təmiz qarışıqlar yalnız öz növlərimizə aid edilirdi. 40.000 illik daş alətlərin adı yeni təhlil sayəsində dəyişdi və bu, adını əsasən Orta Paleolit neandertalları ilə əlaqəli muster texnoloji kompleksinə verdi. Neandertalların hazırladıqları beş alətdə rəngli qalıqların kimyəvi analizi həm goetit oxrasının, həm də xam neftin tərkib hissəsi olan bitumun izlərini aşkar edib. Tədqiqat müəllifi Patrick Schmidt "oxra tərkibinin 50 faizdən çox olması bizi çox təəccübləndirdi" dedi. "Bu ona görədir ki, havada qurudulmuş bitum dəyişdirilmədən yapışqan kimi istifadə edilə bilər, lakin oxra bu qədər böyük nisbətdə əlavə edildikdə, yapışdırıcı xüsusiyyətlərini itirir". Buna görə də tədqiqatçılar belə qənaətə gəliblər ki, sözügedən qarışıq bıçaqları tutacaqlara bərkitmək üçün uyğun deyil, lakin fərqli funksiyaya malik ola bilər. Məsələn, Afrikadakı homo sapienslər oxra tərkibli yapışdırıcıları bəzən daş alətlər üçün tutacaq kimi istifadə edirlər. Bu xüsusi qarışığın Le Moustier neandertallar tərəfindən necə istifadə oluna biləcəyini araşdırmaq üçün tədqiqat müəllifləri müxtəlif daş alətlər və qədim yapışdırıcılardan istifadə edərək öz təcrübələrini apardılar. Təmiz bitumdan hazırlanmış tutacaqlardan istifadə edərkən, onlar maddənin “çıxarılması çətin olan yapışqan ləkələr” buraxdığını aşkar ediblər. Bununla belə, 55 faiz goetit oxra ehtiva edən qarışıqlar daha möhkəm hiss olunurdu və yapışqan deyildi.
Mənbə: Arkeofili
Tərcümə etdi: Fatimə Şükürova
