Boş vaxtlarınızda, yatmağa çalışarkən, yolda gedərkən, maşında, yemək yeyərkən, bir sözlə, əksər fəaliyyətlər zamanı ağlınızdan çıxarda bilməyədiyiniz bir düşüncə döngəsinə qapılmısınızmı? Sizi narahat edən və nə etsəniz də susdura bilməyəcəyiniz düşüncələr..
Ağlın təşvişi olaraq da ifadə oluna bilən bu vəziyyət psixologiyada “tövbə” olaraq təyin olunur. Ruminasiya zehni fəaliyyətləri dayandıran və bizə mənfi təsir göstərən keçmiş hadisələr haqqında təkrarlanan fikirlərin beynində əks-səda vermə vəziyyətidir. Ruminasiyadan əziyyət çəkən insanlar da zehni sərgərdanlıqla qarşılaşırlar. Beyni keçmişlə gələcək arasında irəli-geri gedən və düşüncələrlə dolu olan insanlar indiki məqama diqqət yetirməkdə çətinlik çəkirlər. Bu fikirlərin məzmunu daha çox yaşadıqları hadisələrlə bağlı “Əks halda necə olardı?” "Bu cavabı mən versəydim daha yaxşı olardı və ya nə səhv etdim ki, bu mənim başıma gəldi?" Bunlar bu kimi nəticələr və daha yaxşı nəticələrə səbəb ola biləcək mümkün ssenarilərdir.
Yaşadığımız mənfi hadisələri düşünərək gələcək üçün dərslər çıxarmaq və ya keçmiş təcrübələrə baxaraq problem həll etmə bacarıqlarımızı təkmilləşdirmək bu təcrübələrdən öyrənmə və inkişaf vasitəsi kimi istifadə etməyimizi təmin edə bilər. Lakin ruminasiya bundan bir az fərqlidir və zehnimizdə avtomatik və qeyri-ixtiyari şəkildə görünür. Dəfələrlə zehni məşğul etməklə, insanın dayanması çətinləşə və insanın həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər.
Onun əsasını fərdlərin keçmişi qiymətləndirərkən obyektiv perspektivdən uzaqlaşaraq daha çox neqativ hadisələrə və nəticələrə diqqət yetirməsi, bu neqativləri özləri ilə əlaqələndirməsi, nailiyyətlərini ümumiləşdirməsi və aşağılaması kimi düşüncə səhvləri təşkil edir. Bu səbəblə insanlar problemlərinin həlli və gələcəyə dair daha pessimistləşə, özünə inamını və gələcəyə inamını itirə bilər ki, bu da həllə çatmaq üçün lazımi addımların atılmasını çətinləşdirə bilər.
Mənbə: norapsikoloji
Tərcümə etdi: Nəzri Süleymanova
