Qışda depressiyaya düşən insanlar tez-tez aşağıdakı simptomlarla qarşılaşırlar: kədər, ümidsizlik, enerji çatışmazlığı, iştahın dəyişməsi, yuxu pozğunluğu, maraq itkisi və sosial uzaqlaşma. Əgər bu simptomlar davamlı olaraq geniş yayılırsa və ya gündəlik həyata müdaxilə edirsə, psixoterapevt və ya psixi sağlamlıq mütəxəssisindən peşəkar yardım almaq vacibdir. Müalicə variantlarına psixoterapiya, dərman müalicəsi və işıq terapiyası kimi üsullar daxildir. Bundan əlavə, sağlam həyat tərzi vərdişləri də qış depressiyasını idarə etməyə kömək edə bilər.
Əhval dəyişikliyi: Kədər, ümidsizlik, boşluq və ya çarəsizlik hissi.
Enerji çatışmazlığı: Yorğunluq, zəiflik və aşağı enerji.
İştahanın dəyişməsi: Həddindən artıq yemək və ya iştahsızlıq.
Yuxu pozğunluqları: Yuxuya gedə bilməmək, erkən oyanmaq və ya həddindən artıq yatmaq.
Apatiya: Həzz ala bilməmək və əvvəllər həzz aldığı fəaliyyətlərə marağı itirmək.
Diqqəti cəmləmək və konsentrasiya etməkdə çətinlik: Diqqəti tapşırıqlara yönəltməkdə çətinlik və qərar qəbul etməkdə çətinlik.
Sosial geri çəkilmə: Sosial fəaliyyətlərdən qaçınma və digər insanlarla ünsiyyətdə çətinlik.
Qıcıqlanmanın artması: Xırda şeylərə tez hirslənmək və ya dözümsüz olmaq.
Qış depressiyasının səbəbi tam başa düşülməyib, lakin günəş işığına məruz qalmanın azalması beyindəki melatonin və serotonin kimi kimyəvi maddələrin səviyyələrində dəyişikliklərə səbəb ola bilir. Bundan əlavə, bioloji saata və yuxu rejiminə təsir edən mövsümi dəyişikliklər də qış depressiyası ilə əlaqələndirilir.
Qış depressiyası adətən yaz və yay aylarında öz-özünə həll olunur, lakin simptomlar ağırdırsa və ya funksionallığa ciddi təsir edirsə, peşəkarlardan kömək almaq vacibdir. Müalicə variantlarına psixoterapiya (terapiya), dərman müalicəsi və işıq terapiyası (fototerapiya) kimi üsullar daxildir. Bundan əlavə, sağlam həyat tərzi vərdişləri, müntəzəm məşq, sağlam qidalanma və sosial qarşılıqlı əlaqə qış depressiyasının simptomlarını aradan qaldırmağa kömək edə bilər.
Qışda depressiyaya düşməyin bir neçə səbəbi var və onlar tez-tez mövsümi affektiv pozğunluq və ya qış depressiyası adlanan vəziyyətlə əlaqələndirilir. Qışda depressiyaya düşməyimizin əsas səbəbləri bunlardır:
Günəş işığının olmaması: Qış aylarında günlərin qısalması və günəş işığına daha az məruz qalma bəzi insanlarda beyində serotonin və melatonin kimi kimyəvi maddələrin səviyyəsinin dəyişməsinə səbəb ola bilər. Serotonin xoşbəxtlik və rifahla əlaqəli olsa da, melatonin yuxunun tənzimlənməsinə təsir göstərir. Günəş işığının azalması bu kimyəvi maddələrin səviyyələrinə təsir edərək, əhval-ruhiyyənin aşağı düşməsinə və depressiyaya səbəb ola bilər.
Bioloji saat və yuxu nümunəsində dəyişikliklər: Qış aylarında mövsümi dəyişikliklər bioloji saatımıza təsir edə və yuxu rejimimizi poza bilər. Qısa günlər və uzun gecələr bədən saatımıza təsir edə bilər, yuxu rejimini dəyişdirə bilər və insanların enerji çatışmazlığı və yorğunluq hiss etməsinə səbəb ola bilər.
Qışda sosial fəaliyyətlərin olmaması: Soyuq və qış şərtləri insanların çöldə daha az vaxt keçirməsinə və ictimai tədbirlərə qatılmamasına səbəb ola bilər. Sosial təcrid və azalmış fəaliyyət səviyyəsi depressiya riskini artıra bilər və emosional olaraq aşağı düşməyə səbəb ola bilər.
Tətil stressi: Qış ayları tətil mövsümü kimi tanınır və bəzi insanlar üçün bayram stresi yarada bilər. Ailə və dostlarla vaxt keçirmək, hədiyyə alış-verişi və tətil planlaması bəzi insanlarda narahatlıq və stress hisslərinə səbəb ola bilər.
Mənbə: doğuş.com
Tərcümə etdi: Sevil İsmayılova
