Türk rəssam İbrahim Balaban 1921-ci ildə Bursada anadan olub. Doğulduğu kənddə (Seçköy) üç sinifli İbtidai məktəbi bitirdikdən sonra (1931), çoban, kənd təsərrüfatı işçisi və daş qıran kimi işləyən İbrahim Balaban əvvəlcə qaçaqmalçılıqla məşğul olduğu üçün (1937), daha sonra adam öldürmə ittihamı ilə (1942) həbs olundu. Çoban, kənd təsərrüfatı işçisi və daş qıran kimi çalışan İbrahim Balaban həbs olundu.
Həbsxanada Nazim Hikmətlə tanış olub və ondan rəsm çəkməyi öyrənib. 1950-ci ildə amnistiya ilə sərbəst buraxıldıqda, İstanbul Maya qalereyasında açılan qrup sərgisində iştirak edib. 1953-cü ildə İstanbulda ilk fərdi sərgisini keçirən rəssam, sosial realizm cərəyanına müraciət edib.
"İlk dövr" adlandırdığı bu sərgini 1959-cu ilin dekabrından bəri Ankara və İstanbulda açdığı digər dövrlərin sərgiləri izləyib.
1961-ci ildə İstanbuldakı Yeni Dal qrupuna qatıldı. Xüsusilə Bursa, Dənizli, Aydın, Konya, Burdur və Antalya əyalətlərinə əlavə olaraq üçüncü və dördüncü dövr sərgilərində sənətçi bu dövrün rəsmlərini "dağınıq", "tikmə", "Ağıraksak"kimi orijinal adlarla toplayıb.
1979-1980-ci illərdə Almaniya və Hollandiyada fərdi sərgiləri var idi. 1982-1985-ci illər arasında bir neçə rəsm seriyasında rol aldı ("həyat uğrunda mübarizə" seriyası, 1984 ; və s.) ifa etdi. 1985 və 1990-cı illərin sonlarında açdığı sərgilərdə xüsusilə Anadolu qadınlarına (Sivasli zure və s.) böyük diqqət yetirirdi. "Balaban" (1962), "iz" (1965), "şair Baba və damdaki" (1968), "proyeksiya" (1969) kitablarında sənət və ünsiyyətlilik, düşüncələrini özünəməxsus bir povestdə ifadə etdi.
Sənəti anlamaq
Öz-özünə öyrənən rəssam Balabanın əsərində, anonim Xalq rəssamlığı ənənəsi dominant element kimi vacib qalsa da, icmanın intellektual tendensiya ilə eyni səviyyədə məna qazanması bu rəsm əsərini dar feodal modellərdən üstün tutdu. Bu səbəbdən Balaban, əklində və məzmununda Xalq ənənələrindən ilham alan, lakin bu ənənəni müasir bir təməl üzərində qurmağa çalışan bir sənətkar kimi qəbul edilməlidir.
Süjetlərini ümumiyyətlə karasabana tərəfindən əsir götürülmüş kənd həyatından, Anadolu xalqının gerçəkliyindən və xalq əfsanələrinin geniş yayılmış təbiətindən çəkən Balabana görə, hər təbii təsvir rəsm mövzusu ola bilməz. Kənddə doğulub böyüdüyü üçün tütün, pambıq, üzüm və ipək barama istehsalında fəhlə işləyirdi, lakin onları rəngləmirdi. Çünki onlar vizual atributlar olsalar da, "tematik"deyillər.
Balaban hər hansı bir obyekt kimi az-çox bütün rəsmlərinin mövzusu olan bir insanı modelləşdirmir.
Çünki onun fikrincə, yalnız bir insanın həyatı modelləşdirilə bilər. Yəni "insanı" mövzusu çərçivəsində "mahiyyət və qabıq" səviyyəsində nəzərdən keçirmək və şərh etmək, cədvələ ötürmək lazımdır. Bu mərhələdən sonra hər bir mövzu öz formasını yaradır.
Mənbə: istanbulsanatevi
Tərcümə etdi: Aysu Əsədova
