Perudakı meymun tapma ağaclarından Avstralyanın Tazmanya mavi saqqızına, Madaqaskarın baobablarından Kaliforniyanın dev sekoyasına qədər ağac tiplərinin bolluğu ilə bilinir. Neçə dənə? Yeni çalışma bu suala cavab verir. Tədqiqatçılar dünyanın ən böyük meşəsini açıqladılar. Bu, 44 ölkədə 100 mindən çox yerdə milyondan çox fərdi ağacdan ibarətdir – bu da onlara Yer kürəsinin təxminən 90/73 ağac növünü hesablamağa kömək edir.
Bu rəqəm əvvəlki hesablamalara nisbətən təxminən 14% çoxdur. Tədqiqatçıların dediklərinə görə, bu, ümumi hesabdan təxminən 9-u statistik modelləşdirmə əsasında mövcud olsa da, hələki elm tərəfindən müəyyən edilməyib. Bunların böyük hissəsi Cənubi Amerikada inkişaf edir.
Amazon və Farflung Andean meşələrinin olduqca biomüxtəlifliyinə malik olan Cənubi Amerikada planetimizin ağac növlərinin 43%-ni və nadir növlərin ən çox sayını, təxminən 8-ə yaxın olduğu aşkar edilmişdir.
İtaliyanın Bolonya Universitetinin bioloji müxtəliflik və mühafizə üzrə professoru və "Proceedings of the National Academy of Sciences" jurnalında dərc olunan araşdırmanın baş müəllifi Roberto Cazzolla Qattinin sözlərinə görə, ağaclar və meşələr sadəcə oksigen istehsalçılarından daha çoxdur.
"Ağaclar və meşələr olmasaydı, bizim təmiz su, təhlükəsiz dağ yamacları, bir çox heyvanlar üçün yaşayış yeri, göbələk və digər bitkilər, ən biomüxtəlif yerüstü ekosistemlərimiz, karbon qazını aşmamız üçün sinklər, çirklənmiş havamızın depuratorları və s. olmazdı", - Qatti deyib.
"Həqiqətən də, bizim cəmiyyət meşələri çox vaxt sadəcə ağac və ağac parçaları kimi təbii sərvətlər hesab edir, onların bəşəriyyətin sırf iqtisadi, hətta vacib olsa belə, ağac, kağız və pulp istehsalının arxasında gedən ekosistem xidmətlərinin təmin edilməsindəki əsas roluna məhəl qoymur. Ağaclardan və meşələrdən bəşəriyyət ilham, dinclik, ruhanilik və mahiyət etibarilə həyatın mənasını alır", - Qatti əlavə edib.
Məlum olub ki, Cənubi Amerikada 27 minə yaxın məlum ağac növü var və hələ 1000 növü müəyyən olunmayıb. Avrasiyada 4 min məlum növ və 1000 min naməlum növ var. Sonrakı yerlərdə Afrika (14 000 məlum/2,000 naməlum), Mərkəzi Amerika da daxil olmaqla Şimali Amerika (10 min məlum/000 min naməlum) və Avstraliya da daxil olmaqla Okeaniya (1 min məlum/000 min naməlum) gəlir.
Miçiqan Universitetinin və Minnesota Universitetinin meşə ekoloqu Piter Reyx demişdir: "Bizim araşdırmamız kəmiyyətli bir kriteriya təsis etməklə ağacların və meşələrin qorunması səylərinə öz töhfəsini verə bilər".
"Bu məlumat vacibdir, çünki ağac növləri meşələrin qırılması və iqlim dəyişikliyi səbəbindən məhv olur. Bu müxtəlifliyin dəyərini anlamaq onu itirməmişdən əvvəl ilk növbədə orada nə olduğunu bilməyimizi tələb edir", - Reyx deyib. "Ağac növlərinin müxtəlifliyi sağlam, məhsuldar meşələrin qorunmasında əsas rol oynayır. Qlobal iqtisadiyyat və təbiət üçün vacibdir".
Araşdırmada Cənubi Amerika, Mərkəzi Amerika, Afrika, Asiya və Okeaniya tropiklərində və subtropiklərdə qlobal ağac müxtəlifliyinin isti yerləri təyin edilib. Həmçinin müəyyən edilmişdir ki, məlum növlərin təxminən üçdə biri nadir növlər kimi təsnif edilə bilər.
Tədqiqatçılar məlum növlərin bolluğu və mövcudluğu əsasında naməlum növlərin sayını hesablamaq üçün statistlərin və riyaziyyatçıların hazırladıqları metodlardan istifadə etmişlər. Onların sözlərinə görə, Cənubi Amerikada tropik və subtropik ekosistemlər hələ müəyyən olmayan bu növlərin 40%-ni yetişdirə bilər.
İndiana ştatının Purdue Universitetinin (Purdue) kvant meşə ekologiyası üzrə professoru, tədqiqat müəllifi Jingjing Liang demişdir: "Bu araşdırma bizə öz planetimiz və onun biosferi haqqında nə qədər az bildiyimizi xatırladır." "Yer kürəsi haqqında daha çox şey öyrənməliyik ki, onu daha yaxşı qoruyaq və gələcək nəsillər üçün təbii sərvətləri qoruyaq".
Mənbə: Reuters
Tərcümə etdi: Samirə Kərimli
