Unutqanlığın, ümumiyyətlə, irəli yaşlarda görüldüyünü, lakin bu gün gəncləri təhdid etdiyini söyləyən Prof. Dr. Uludüz,-"Çünki insanların çoxu yaddaşı zəiflədən bəzi amillərin fərqində belə deyil”, - deyə bildirib.
Mütəxəssislərin fikrincə, unutqanlıq insanın gündəlik həyat fəaliyyətini, məşğuliyyətini və ictimai nizamını pozmadığı müddətcə böyük problem yaratmır. Ancaq onlardan biri uğursuz olduqda problemlər başlayır və müalicəyə ehtiyac yaranır. Genetik, irəli yaş və stressin unutqanlıq və ya demansın ən əhəmiyyətli səbəbləri olduğunu xatırladan Nevrologiya mütəxəssisi Prof. Dr. Derya Uludüz yaddaşımızı fərqində olmadan zəiflədən amilləri sadaladı.
Erkən pensiya
Təqaüdə çıxdıqdan sonra Alzheimer kimi demans formalarının inkişaf riski artır. Beynin emal sürətinin azalması, yaddaşa, düşünmə sürətinə, şifahi qabiliyyətlərə və digər idrak qabiliyyətlərinə mənfi təsir göstərir. Məlumatı nə qədər yavaş dərk edirsinizsə, onu unutmaq ehtimalı bir o qədər yüksək olur. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, insanların çoxunun beyni iş şəraitində çalışarkən və sosiallaşanda daha çox stimullaşdırılır. Mütəxəssislər təqaüdə çıxanda zehni cəhətdən aktiv qalmaq və koqnitiv problemləri minimuma endirmək üçün insanlara hobbilərə müraciət etməyi, söz oyunları oynamağı və tez-tez kitab oxumağı tövsiyə edir.
Baş travması
Baş travmasının, xüsusən də, təkrarlanan kəllə-beyin travmalarının sonrakı həyatda demensiyanın inkişaf riskini artıra biləcəyinə dair sübutlar var. Bunun əsas səbəbi beyində çoxlu zülalların yığılması və ya beyin hüceyrələrinin normal fəaliyyətini poza biləcək zədələnmələr kimi struktur problemləridir. İsveçdə aparılan bir araşdırmada, futbol topuna təkrar-təkrar vurmağın yüngül beyin travmasına səbəb olduğu və qocalıqda daha çox demans vəziyyətinə səbəb ola biləcəyi müəyyən edilmişdir. Digər tərəfdən, qapıçılarda demansın inkişafı riskinin digər futbolçularda olduğu qədər yüksək olmadığı müəyyən edilib.
Smartfon
Xüsusilə, intensiv istifadə edilən smartfonlar gənclərdə unutqanlığın mühüm səbəblərindən biridir. Son illərdə getdikcə daha çox istifadə edilən bu telefonlar sayəsində, bəzi məlumatlar yaddaşda saxlanmır və onu öyrənmək üçün heç bir səy göstərilmir.
Təklik
Danışmaq və söhbət etmək neyronlar arasındakı əlaqəni artırır. Tək qalmaq, paylaşmamaq, danışmamaq, heç bir fəaliyyət göstərməmək və daxilən yaşamaq sinir hüceyrələri arasındakı əlaqəni pozur. Uzun müddətli tənhalıq stress, depressiya və narahatlıq yaradır, demans riskini artırır.
B12 çatışmazlığı
B12 vitamini çatışmazlığı da unutqanlığın səbəbidir. Bədəndə B12 vitamini çatışmazlığı son illərdə sağlamlıq probleminə çevrilib. B12 sinir toxumasının sağlamlığı və qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalı üçün vacibdir. Orqanizm tərəfindən istehsal olunmur, ona görə də xaricdən qəbul edilməlidir. Qırmızı ət, qaraciyər, toyuq, balıq, süd və süd məhsullarında və yumurtada yüksək miqdarda olur.
Eşitmə itkisi
Maraqlı şəkildə gözdən qaçırdığımız və sorğu-sualdan qaça bildiyimiz eşitmə qabiliyyətinin azalması unutqanlığı artıra bilər. Lancetdə aparılan araşdırmaya görə, eşitmə itkisi və onu müşayiət edən digər amillər yaxşılaşdırılarsa, demensiyanın inkişaf riski 40 faiz azala bilər.
Mənbə: Sözcü
Tərcümə etdi: Xədicə Cabbarlı
