Çin sənət tarixinin iki mühüm sahəsi ənənəvi Çin rəssamlığı və Çin memarlığıdır. Çin rəssamlığının mənşəyi çox qədimlərə gedib çıxır.
Çin Rəssamlığı
Çin rəssamlığı bu gün də mövcud olan ən qədim sənət növlərindən biridir. Çin sənətinin bir çox formaları kimi, o, bəzək funksiyası kimi başladı, lakin tezliklə məqsədyönlü bir şeyə çevrildi. Bu məqalə bu bədii ənənənin mənşəyi və tarixini və onunla əlaqəli üsulları izah edir.
Çində rəssamlıq adətən saxsı qabları bəzəyən dekorativ naxışlar və formalar kimi başladı; bunlara spirallar, nöqtələr, dalğalı xətlər və müxtəlif heyvanlar daxildir. Çin rəssamları eramızdan əvvəl ətrafdakı dünyanı ümumiləşdirmək üçün rəsmlərdən istifadə etməyə başladılar. Eramızdan əvvəl 202-ci və eramızdan əvvəl 618-906-cı illərdə baş verən Han və Tan sülalələri dövründə rəssamlar insan bədənini rəngləməyə meyl edirdilər. Bu təsvirlər ipək tumarlar üzərində qəbiristanlıqlarda sona çatdı və ölüləri cənnətə gedən yolda qorumaq üçün orada idi. 907-ci ildən 1127-ci ilə qədər Çin rəsmləri mənzərəni əhatə edəcək şəkildə inkişaf etdi. Bu dövr Çin rəssamlığının ən yüksək nöqtəsi hesab olunur və buna görə də "Çin mənzərəsinin böyük dövrü" kimi tanınır. Çinin şimal və cənubundan olan rəssamların hər biri öz mənzərələrini çəkib.
Çin incəsənətinin tarixi memarlığı
Sivilizasiya mövcud olduğu müddətdə Çin xalqı öz mədəni inanclarını memarlıq vasitəsilə ifadə etmişdir. Əsas struktur dizayn prinsipləri min illər ərzində nisbətən statik olaraq qalmışdır, yalnız dekorativ keyfiyyətlər dəyişdirilib. Çin mədəniyyəti Asiyanın çox hissəsinə o qədər böyük təsir göstərmişdir ki, oxşar memarlıq üslublarını Vyetnamda, Yaponiyada və Koreyada görmək olar. Çində memarlıq adətən onun mövcudluğunu müəyyən edən beş komponentdən ibarətdir. Birincisi, "Memarlıq Binar Simmetriya" adlanır ki, bu da layman dilində balans deməkdir. Binaların mərkəzin hər iki tərəfində bərabər şəkildə görünməsi nəzərdə tutulur. Buna nail olmaq üçün tək sayda xarici panellər yaratmaq üçün cüt sayda sütun istifadə olunur.
"Korpus" Çin memarlığının əlavə xüsusiyyətidir. Bu, binaların halqasının ortasında bir həyət qurulduğu zaman belə adlandırılır. Bu, ümumiyyətlə, yalnız Şimali Çində olur. Cənubi Çin "səma quyusu" adlanan bir qədər fərqli quruluşdan istifadə edir. Göy quyusu dar aralı binaların kəsişmələrindən əmələ gəlir, ənənəvi olaraq temperaturu tənzimləmək və yağış sularını toplamaq üçün istifadə olunur. Binaların əhəmiyyəti digər mühüm xüsusiyyətdir. Bu iyerarxiya kimi tanınır. Daha əhəmiyyətli binalar qapıları əmlakın ön tərəfinə, daha az əhəmiyyət kəsb edən binalar yanlara, ən az əhəmiyyət kəsb edən binalar isə əmlakın arxasına baxan şəkildə yerləşdirilir. Əksinə, binanın mülkün arxa tərəfində və ya nisbətən özəl yerdə yerləşdirilməsi ağsaqqal yaxud da əcdadlara ibadət yeri kimi çox hörmətli sayılır. Bu həyata keçirildikdə, həyət mühitinin qorunub saxlanması üçün qulluqçular üçün yaşayış yerləri, anbar yerləri və mətbəx əmlakın kənarlarına yerləşdirilir. "Horizontal Vurgu" da memarlıq üslubuna əlavə edir. Bu zaman varlılar öz əhəmiyyətini göstərmək üçün çox böyük strukturlar tikməyə meyllidirlər. Bu, Qərbin sərvət ifadə etmək üçün tikinti və hasilat ənənəsinə ziddir.
Mənbə: Arthipo
Tərcümə etdi: Nəzri Süleymanova
