İndiki vaxtda gərgin iş qrafiki, sosial məsuliyyətlər və daim inkişaf edən rəqəmsal dünya bir çoxumuzun gecə istirahətinə sərf etdiyi vaxta təsir edir. Bu vəziyyət "Yataq vaxtı gecikdirmə" və ya "Revenge bedtime procrastination" kimi tanınan fenomeni ortaya çıxardı.
Yuxu vaxtı ertələmək nədir?
Yataq vaxtının ertələnməsi, normal yatmaq vaxtını şüurlu olaraq təxirə salan bir insana aid bir termindir. Bu vəziyyət fərdin gündəlik həyatının gərgin tempi, iş stresi, ictimai məsuliyyətlər və ya digər fəaliyyətləri səbəbindən gecə vaxtı şəxsi vaxtını qorumaq istəyi ilə bağlıdır. Çox vaxt gün ərzində məşğul olan insanlar gecə saatlarını şəxsi fəaliyyətlərinə və ya istirahətlərinə həsr etmək üçün yuxularını təxirə sala bilərlər.
Yataq vaxtının təxirə salınması, xüsusən də "Revenge bedtime procrastination" termini ilə əlaqəli olduqda, gün ərzində hiss etdiyi məhdudiyyətlərin qisasını alaraq gecə daha çox azadlıq əldə etmək istəyini əks etdirə bilər. Bu, insanın özünə daha çox vaxt ayırmağa meylli olduğunu və gərgin bir günün ardından istirahət etməyə çalışdığını göstərir. Ancaq bu vərdiş uzun müddət ərzində yuxu rejimini poza bilər və ümumi sağlamlığa mənfi təsir göstərə bilər.
Yuxu vaxtını şüurlu ertələmənin səbəbləri nələrdir?
İntiqam almaq üçün yatmadan əvvəl süründürməçiliyin səbəbləri mürəkkəb ola bilər və bir çox amillərə əsaslanır. Bu fenomenin baş verməsinə səbəb ola biləcək bəzi əsas amillər bunlardır:
Gün ərzində intensiv iş tempi: Gün ərzində gərgin iş tempi və məsuliyyətlər səbəbindən insanların çoxu şəxsi vaxtlarına kifayət qədər diqqət ayıra bilmir. Bu, gecə saatlarını özlərinə ayırmaq istəyən insanlarda Revenge Bedtime Procrastination-a səbəb ola bilər.
Rəqəmsal asılılıq: Smartfonlar, kompüterlər və digər rəqəmsal cihazlar bir gecədə istifadə üçün asanlıqla əlçatan olduğundan, bu cihazlarla sərf olunan vaxt arta bilər. Sosial media, oyunlar və digər əyləncə mənbələri insanı yuxusuzluğa aparan stimullaşdırıcı təsirlər yarada bilər.
Stress və anksiyete: Gün ərzində yaşanan stress və narahatlıq, insanın gecələr istirahət etmək istəyinə və zehni olaraq uzaqlaşmasına səbəb ola bilər. Ancaq bu, yuxusuzluğa və yatmağın gecikməsinə səbəb ola bilər.
Adi vərdişlər: Revenge bedtime procrastination zamanla vərdişə çevrilə bilər. İnsan dəfələrlə bu davranışı təkrarladıqca, yuxu vərdişlərini düzəltmək və erkən yatmağa alışmaq çətinləşə bilər.
Gecə daha yaxşı performans: Bəzi insanlar gecələr daha enerjili və ya yaradıcı olduqlarını hiss edirlər. Buna görə də, onlar gecə saatlarını öz layihələri və ya hobbilərinə həsr etməyə meylli ola bilərlər.
Bio-saat və xronotip fərqləri: İnsanların bioloji saatları fərqlidir və hər kəsin öz xronotipi var (gecə bayquşu və ya səhər insanı olmaq meyli).
Revenge bedtime procrastination-un səbəbləri fərddən fərdə dəyişə bilər və çox vaxt insanın həyat tərzindən, iş qrafikindən, stress səviyyələrindən və digər fərdi amillərdən asılıdır. Buna görə də, bu vərdişin mənşəyini anlamaq və onun öhdəsindən gələ bilmək üçün fərdin öz vəziyyətini qiymətləndirməsi vacibdir.
Mənbə: psikologbaharkaya.com
Tərcümə etdi: Rəhimə Cəmilova
