"Qırmızı planet"dəki həyat Yerdəki həyatdan çox fərqli olacaq: kifayət qədər oksigen yoxdur, radiasiya var və bitkilər yoxdur. Alimlərin kosmosu necə əhliləşdirmək və yerdən kənar rahatlıq yaratmaq niyyətində olduğunu deyirlər.
SpaceX kosmos şirkətinin qurucusu Elon Musk, ilk insanın dörd il ərzində Marsa enə biləcəyinə inanır. 2050-ci ilə qədər isə sahibkar planetə 1 milyon insan köçürməyi və koloniya təşkil etməyi planlaşdırır. Bəzi futuroloqlar da Maskın proqnozları ilə razılaşırlar, bəs insanları Marsa endikdən sonra nə gözləyir? Yerdən kənar evlər necə görünəcək və astronavtlar nə yeyəcəklər?
Marsda harada yaşayacağıq?
NASA-nın tərtibatçıları AI SpaceFactory memarlıq şirkətinin layihəsini təsdiqləyiblər. Memarlar Mars torpağından ev tikməyi təklif edirlər. Bu yanaşma tikinti vaxtını və dəyərini azaltmağa kömək edəcək, çünki materialları Yerdən idxal etmək lazım olmayacaq. Evlər nəhəng vazalara və ya arı pətəyinə bənzəyəcək. Bu forma Marsın atmosfer təzyiqini yumşaltmaq üçün lazımdır.
Mühəndislər 3D çapdan istifadə edərək binalar tikməyə hazırlaşırlar. Marsın materiallarından əlavə, bazalt və bərpa olunan bioplastiklərdən istifadə etməyi planlaşdırırlar. Evlər binanı güclü küləklərdən qoruya bilən xarici qabıqdan və interyeri yaradan daxili örtükdən ibarət olacaq.
Hər evdə dörd nəfərin rahat yatması nəzərdə tutulur, lakin yenə də Mars şənlikləri üçün kifayət qədər yer var. Ev dörd mərtəbədən ibarətdir: birincisi skafandrın yaş emalı üçün, birinci mərtəbədə mətbəx, ikinci mərtəbədə isə yataq otağı və istirahət zonası var. Yataq otaqlarının özləri qapıları olmayan yarı qapalı kapsullara bənzəyir.
Marsda necə nəfəs alacağıq?
Marsın cəlbediciliyi oradakı havanın 96% karbon qazından ibarət olması ilə çətinləşir. Əgər həyat üçün uyğun oksigenin istehsalı məsələsi həll edilməzsə, müstəmləkəçiliklə bağlı hər hansı fikirlər dalana dirənəcək. Mümkün bir həll siyanobakteriyalardır. Onlar karbon qazını udur və oksigenə çevirir. Siyanobakteriyalar fotosintez prinsipi ilə işləyir, lakin bitkilərdən fərqli olaraq günəş işığına ehtiyac duymurlar. Alimlər aşkar ediblər ki, bakteriyalar hətta okeanın ən dərin çökəkliklərində belə öz vəzifələrinin öhdəsindən gəlirlər.
Əgər siyanobakteriyaları Marsa köçürsəniz, onların orada kök sala bilməsi və astronavtların nəfəs alacaq bir şeyləri olacaq ehtimalı var. Kosmik agentliklər və özəl şirkətlər artıq belə bir layihənin mümkün həyata keçirilməsi barədə düşünürlər.
Bu fikirdən uzaqlaşsaq, oksigen hasil etmək üçün artıq sübut edilmiş texniki üsuldan istifadə edə bilərik. ISS uzun müddət su elektrolizindən istifadə etmişdir. Bu yanaşma ilə su oksigen və hidrogenə bölünür. Yaşayış üçün əlverişli bir atmosfer yaratmaq üçün oksigen qalır və hidrogen kosmosa buraxılır. Lakin Marsı koloniyalaşdırarkən su ilə bağlı problem yaranacaq: bu, planeti daim hava ilə təmin etmək üçün kifayət etməyəcək.
Alimlər vəziyyətdən mümkün çıxış yolu tapıblar. Onlar müəyyən ediblər ki, karbon qazı qızıl folqa ilə yüksək sürətlə toqquşanda oksigen atomları karbon qazından ayrılır. NASA planetə MOXIE 2020 roverini göndərməyi planlaşdırır, o, orada oxşar sistemin işlədiyini və bu planetin uğurlu kolonizasiyası üçün oxşar yanaşmanın mümkün olub-olmadığını yoxlayacaq.
Marsda nə yeyəcəyik?
Marsın səthi bitki yetişdirmək üçün uyğun deyil, ona görə də gələcək müstəmləkəçilər qida çıxarmaq üçün innovativ üsullara müraciət etməli olacaqlar. Planlaşdırılır ki, ilk insanlar bir neçə il ərzində Yer kürəsindən qida ehtiyatı gətirəcəklər. Mümkün məhsullara yosunlar və həşəratlar daxildir, çünki onlar tez çoxalırlar və torpağın bərpasını tələb etmirlər.
Gələcəkdə qida istehsalı süni işıqlandırma ilə xüsusi təchiz olunmuş binalara keçəcək. Bitkilər üçün qida maddələri tullantılardan alınacaq və ya Yerdən gətiriləcək. Marsa gələn insanlar Marsın istixana avadanlıqları ilə işləmək üçün təlim keçəcək və hər kəs öz şəxsi bağını qura biləcək.
Digər mümkün variantlara 3D qida çapı daxildir. Heyvanları Marsa gətirmək çətin olacaq və müstəmləkəçilər ət məhsulları olmadan qalmaq riski ilə üzləşəcəklər. Süni ətin potensial yaradılması bu problemi həll etməyə kömək edə bilər, eyni zamanda məhsul istehsalının daha humanist üsulunu təmin edə bilər.
Mənbə: rbc.ru
Tərcümə etdi: Leyla Bayandurlu
