Empatiya başqasının duyğularını başa düşmək, bu duyğuları bölüşmək və başqasının davranışının arxasındakı motivasiyanı daxililəşdirmək bacarığıdır. Emosional zəkanın əsas elementi olan empatiya insanın özü ilə başqaları arasında əlaqədir. İnsanlar başqalarının yaşadıqlarını anlayaraq davranırlar.
Onlar insanlara başqalarının nə hiss etdiyini başa düşməyə kömək edir, həmin insanın yaşadıqlarını hiss etməyə imkan verir. Başqaları ilə empatiya qurmaq duyğuları və öyrənməni tənzimləməyə kömək edir.
Üç növ empatiya var. Bunları aşağıdakı kimi izah etmək olar:
Emosional empatiya:
Emosional empatiya digər insanların duyğularını başa düşmək və onlara cavab vermək qabiliyyətinə malik insanlarda görülür. Bu cür emosional empatiya insanın qarşıdakı insan üçün narahat olmasına səbəb olur.
Somatik empatiya:
Başqa bir insanın yaşadığı hadisəyə fiziki reaksiyanın olduğu bir empatiya növüdür. İnsanlar bəzən başqasının yaşadığı duyğuları fiziki olaraq hiss edirlər.
Koqnitiv empatiya:
Başqa bir insanın zehni olaraq nə hiss etdiyini və cavab olaraq nə düşünə biləcəyini anlayır və hiss edir.
Empatiyanın əlamətləri hansılardır?
Başqalarının yaşadığı duyğulara birbaşa laqeyd olmaq, insanın empatiya hissi yaşamaması deməkdir. Empatiya əlamətləri insan bu duyğulara reaksiya verdikdə və onları daxili qəbul etdikdə ortaya çıxır. Empatik insanlarda aşağıdakı simptomlar olur:
Başqalarının dediklərini həqiqətən dinləyir;
Başqalarının necə hiss etdiyini başa düşür;
Daxililəşdirir;
Tez-tez başqalarının hiss etdiklərini düşünür;
Tez-tez faciəvi hadisələrin baş verdiyini hiss edə bilər;
Əzab çəkənə kömək etməyə hazırdır, çünki onu başa düşür.
Empatiyaya səbəb olan nədir?
Empatiya hissi beyində güzgü neyronlarının aktivləşməsi sayəsində yaranır. İnsanların oxşar vəziyyətlərdə hiss edəcəkləri emosional reaksiyaları əks etdirmə və təqlidetmə qabiliyyəti olaraq görülən beyindəki güzgü neyronları bu duyğunun meydana gəlməsini təmin edir.
Empatiya sosial münasibətlərə fayda verir, kömək davranışına səbəb olur. İnsanlar sosial varlıqlar olduğundan, kömək etmək hissi insana yaxşı hiss edir. Bu, digər insanlarla münasibətləri yaxşılaşdırmağa imkan verir.
Empatiyadan istifadə nədir?
Empatiya yaşamaq və hadisələri daxililəşdirmək insana fayda verə bilər. Empatiya hissini yaşamaq aşağıdakı halları ortaya qoyur:
Empatiya başqaları ilə sosial əlaqələr qurmağa imkan verir.İnsanların nə düşündüklərini və hiss etdiklərini anlamaq sosial vəziyyətlərdə müvafiq reaksiyalar verməyə imkan verir.
Öz emosiyalarını tənzimləməyi öyrənməyə kömək edir. Böyük stress anlarında belə, əsəbləşmədən hisslərini idarə etməyə imkan verir. Köməkçi davranışları təşviq edir.
Empatiya necə qurulmalı?
Empati qurmaq bir çox insanların çətinlik çəkdiyi bir iş olduğu bilinir. Empatiya öyrənilə və gücləndirilə bilən bir şeydir.
İnsanların sözünü kəsmədən onları dinləməyə diqqət edin.
İnsanları onlarla razılaşmasanız belə başa
düşməyə çalışın.
İnsanlara özləri və həyatları haqqında daha çox öyrənmək üçün suallar verin.
Özünüzü başqasının yerində təsəvvür edin.
Bədən dilinə və digər şifahi olmayan ünsiyyətə diqqət yetirin.
Qərəzlər və onların başqalarına necə təsir etdiyini düşünün.
Fərqlərə diqqət yetirməkdənsə, başqalarına bənzədiyiniz yolları axtarın.
Hissləriniz barədə açıq olun.
Mənbə: memorial
Tərcümə etdi: Nuray Mürsəlova
