Bəşər tarixi eramızdan əvvəl davam edən uzun bir prosesdir. Bu prosesdə bir çox padşahlar və kraliçalar taxta çıxdı, taxtdan endilər, çoxlu müharibələr yaşandı və yeni təhsil dövrləri olmuşdur. Bütün bunlar davam edərkən qadınlar da mühüm işlər görüb, bəşəriyyətə fayda verən bir çox ixtiralar ediblər. Gəlin bu qadınların haqqını verək və İslam tarixində önəmli insanlar olan, lakin heç vaxt danışılmayan onları tanıyaq.
Tarix boyu bir çox qadın həm hökmdar, həm də elm adamı kimi cəmiyyətlərdə mühüm rol oynamışdır. Amma onların adlarını, bəşəriyyətə verdiyi töhfələri və həyatlarını çox azımız bilirik. İslam tarixində güclü və bilikli qadınların sayı heçə sayıla bilinməyəcək qədər çox idi. Gəlin onlardan bir neçəsi haqqında danışaq.
1. Xədicə
Miladi 555-ci ildə anadan olan Xədicə İslamın peyğəmbəri-Məhəmmədin həyat yoldaşı idi və ilk müsəlman kimi tanınır. O, Məkkənin Qureyş qəbiləsində tacir ailəsində anadan olub və ticarət işini atasından səmərəli şəkildə öyrənib. Xədicə atasının ölümündən qısa müddət sonra biznesi öz üzərinə götürdü və əsasən, Məkkə, Suriya və Yəmən arasında ticarətlə məşğul oldu. Ticarət və biznesin tamamilə kişilərin hökmran olduğu bir dövrdə o, Məkkənin ən uğurlu tacirlərindən biri idi. Dürüstlüyü və yardımsevərliyi ilə tanınırdı. Ehtiyacı olanlara çoxlu kömək edirdi. Ticarətlə məşğul olan yeganə qadın olaraq adını qızıl hərflərlə yazıb.
Peyğəmbərlə evlənməzdən əvvəl iki dəfə evlənmişdi və bir daha evlənməmək qərarına gəlmişdi. Lakin Peyğəmbəri Suriyaya ticarət karvanları aparmaq üçün işə götürdükdən sonra onun dürüstlüyünə heyran oldu və evlənmək imkanını yenidən nəzərdən keçirdi. Xədicə bir dostu vasitəsilə Peyğəmbərə evlilik təklifi ilə yaxınlaşan şəxs idi. Bu mənada o, cəmiyyətin qadınlardan gözlədiyinin tam əksini etdi.
2. Nusaybah Bint Kəab
Nusaybə Binti Kəab Mədinənin Bənu Neccar qəbiləsindən idi və döyüş meydanlarında göstərdiyi şücaətlə məşhur idi. Bir döyüşçü kimi onun adı Uhud döyüşü, Huneyn döyüşü, Yəmamə döyüşü kimi bir çox döyüşlərlə bağlıdır. O, Uhud döyüşündə Məhəmməd peyğəmbərin tərəfində olmuş və onun himayəçisi olmuşdur. İş o yerə çatıb ki, peyğəmbər hansı tərəfə dönsə də, yazılı mənbələrdə Nusaybe Bint Kəabin onu müdafiə etdiyini və himayə etdiyini görə bilir. Bu müharibədə o, 12 yara alıb. O, oğlunu öldürən Müseylimə Əl-Kəzzabla da döyüşmüş və özü də çoxlu yaralar almışdır.
3. Aişə
Aişə Məhəmməd peyğəmbərin ən kiçik həyat yoldaşı və ən sevimlilərindən biri kimi yadda qalıb. Lakin o, həyat yoldaşı olmaqla yanaşı, həm də alim olub və dövrünün siyasətində mühüm rol oynayıb. Məlumdur ki, o, müxtəlif mövzularda, o cümlədən irs və həcclə bağlı 2210 hədis nəql etmişdir. Peyğəmbərin vəfatından sonra İslam cəmiyyətində ona olan maraq xeyli artdı.
4. Rəbiə əl-Ədəviyyə
İraqın Bəsrə şəhərində anadan olan Rəbiə ən mühüm müsəlman sufi şairlərindən biri idi. O, həyatının erkən çağında azad olunana qədər Cənubi İraqda qul olub. İlkin sufi ənənəsində qorxu və ya xeyirxahlıqdan daha çox mənəviyyat ideyaları son dərəcə mühüm hesab edilirdi. O, məhəbbətin özü üçün Allah sevgisini əsas götürən “İlahi eşq” ənənəsinin banilərindən biri hesab olunur. Rəbiə müxtəlif evlilik təkliflərini rədd etmiş və "asketizm" həyatını seçmişdi. O, tənha, çox vaxt kasıb yaşayırdı.
5. Lubna
Lubna eramızın 10-cu əsrində yaşayıb və Sultan III Əbdülrəhmanın sarayında böyüyüb. O həmin dövrdə 500.000-ə yaxın kitaba malik olan və dünyanın ən mühüm kitabxanalarından biri olan Əndəlüs Sarayındakı kral kitabxanasına rəhbərlik edirdi. Lubna bir çox sahələrdə istedadı və biliyi ilə insanları təəccübləndirib. Riyaziyyatı çox bilirdi.
Ömrü boyu xəlifənin katibi, məmuru, daha sonra II Həkəm İbn Əbdürrəhmanın şəxsi katibi vəzifələrində çalışmışdır. Lakin onun biliyi və təcrübəsi təkcə yazı və tərcümə ilə məhdudlaşmırdı, həm də riyaziyyatçı idi və küçədə uşaqlara riyazi tənlikləri öyrətməklə tanınır. Bütün bunlardan əlavə, Lubna həm də şair və xəttat idi. Həmçinin dövrünün məşhur tərcüməçiləri kimi də tanınırdı.
6. Əl-Malikə əl-Hurra Ərva əl-Suleyhi
Miladi 1048-ci ildə anadan olan Ərva gənc yaşda valideynlərini itirmiş və o zamanlar Yəmənin hökmdarları olan əmisi və bibisi tərəfindən övladlığa götürülmüşdür. O, kraliça tərəfindən təhsil alıb və daha sonra 17 yaşında şahzadə ilə evlənib. Bir müddət sonra padşah və kraliça ölür və şahzadə səhhətinin pis olması və iflic olması səbəbindən ölkəni idarə edə bilmir. Ərva isə Yəmənin tək hökmdarı olaraq taxta çıxır. Taxtda olduğu müddətdə təhsilə çox önəm verir.
Onun hakimiyyəti dövründə bir çox məktəb tikdiyi və iqtisadiyyatı əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırdığı məlumdur. Cəsarətli, müstəqil bir zəka qadını olaraq bir çox gənc qadınları ilhamlandırdı. O, xalqının dəstəyini heç vaxt itirməmiş və 1138-ci ildə ölümünə qədər hakimiyyətdə qalmışdır.
7. Seyyidəul-Hürrə
Seyyidə İspaniyanın sonuncu müsəlman dövləti olan Qranada Krallığında anadan olub. 1492-ci ildə imperiyanın süqutundan sonra ailəsi Mərakeşə köçdü. O, birinci əri ilə birlikdə Mərakeşin şimalındakı Tetouan şəhərini yenidən qurdu və daha sonra ərinin 1515-ci ildə ölümündən sonra şəhəri təkbaşına idarə etdi.
Onun əsl adı məlum deyil və Seyyidəul Hürrə azad və müstəqil nəcib qadın deməkdir. O, tarixə hakimiyyət qarşısında baş əyməyən qadın kimi düşüb və kifayət qədər güclü idi. O, İslam tarixində əl Hürrə titulunu alan sonuncu şəxs idi.
O, pirat kraliçası kimi tanınırdı. Seyyidə qeyri-adi bir kraliça idi və tez-tez ona "Birinci Pirat Kraliça" titulu verilirdi. O, İspan və Portuqaliya gəmilərində hökmranlıq edən dəniz quldurları donanması ilə qərb Aralıq dənizinin əksəriyyətinə nəzarət edirdi. Daha sonra Mərakeş kralı ilə evlənəndə o, hakimiyyətini vermək niyyətində deyildi və özü paytaxta getmək əvəzinə Kralı Tetouana gətirdi. Bu, Mərakeş tarixində kralın paytaxtda evlənmədiyi ilk və yeganə hal kimi qeyd olunur. O, 30 illik padşahlıqdan sonra kürəkəni tərəfindən taxtdan salınıb və sonrakı həyatı məlum deyil. Sirr üzə çıxdı.
Mənbə: Onedio
Tərcümə etdi: Xədicə Qiyas
