"Tarixin ən yaxşı qapıçısı" kimi tanınan Yaşin 22 oktyabr 1929-cu ildə Moskvada anadan olub. Onun onsuz da çətin keçən uşaqlığı Sovet İttifaqının İkinci Dünya Müharibəsində iştirakı ilə daha da çətinləşdi. O, kasıb ailəsi və digər qohumları ilə kiçik bir mənzildə yaşayırdı.
Hələ oyuncaqları və dostları ilə oynamaq məcburiyyətində olduğu halda, 12 yaşında müharibə materialları istehsal edən bir fabrikdə uşaq fəhləsi işləməli olur. “Ümumi müharibə” vəziyyətində olan ölkənin hər cür əməyə ehtiyacı var və əksər ölkələr kimi çarəni uşaqları işlətməklə tapır. Bu məqamda Yaşin digər işçi uşaqları ilə müqayisədə daha şanslıdır, çünki döyüş materialları hazırlayan uşağın əllərində də digər uşaqlarda olmayan bacarıqlar var. Fabrikin futbol komandasına qoşulan Yaşinin istedadları illər keçdikcə təkmilləşir və nəhayət, Moskva “Dinamo”sunun futbol skautları bu gənci tez kəşf edirlər. Moskva “Dinamo”su 1949-cu ildə Lev Yaşinlə müqavilə bağladı və 21 il davam edəcək hekayəsi belə başlayır...
Bacarıqları yüksək səviyyədə olsa da, bu gəncin peşəkar karyerası yaxşı başlamır. İlk yoldaşlıq görüşündə səhv qollar vurduğu zaman özünə inamını bərpa etdiyi və ilk çempionluğunu qazandığı platforma futbol meydançaları deyil, buz meydançaları idi.
1953-cü ildə Moskva "Dinamo"sunda xokkey qapıçısı kimi çıxış etdiyi Sovet İttifaqı Kubokunu qazanan Yaşin də öz bacarığına yenidən inanmağa başlayıb. Adı həmin illərdə Sovet İttifaqının xokkey yığmasında hallansa da, yenidən futbola qayıtmağa üstünlük verir. 1953-cü ildə komandaya qayıdan Yaşin indi tamam başqa adamdır. Sadəcə növbəyə durmaq və vuruşun qarşısını almaq üçün gözləmək onun üçün çox adi və darıxdırıcı hala gəldi.
Yaşin ənənəvi qapıçılıqdan kənara çıxdı: daim müdafiəçilərə qışqırırdı. O, cərimə meydançası xəttinin sonuna qədər qaçaraq topu əli ilə irəli atmağa, yandan mərkəzləşdirilmiş topları öz qapısından çıxarmağa, hücumçu ilə qarşılaşdıqda isə qapısından çıxmağa başladı. Qapıçıların xəttə çəkiləcək zərbəni gözlədiyi bu dövrdə onun hərəkətləri tamaşaçıları valeh etməyə başlayır. O, qol buraxdıqdan sonra əhvalını belə təsvir edir:
–Qapıçı qol buraxandan sonra necə üzülməsin? Ona işgəncə verilirmiş kimi əziyyət çəkməlidir. Sakit qalarsa, onun sonu budur. Keçmişinizdə nə etdiyinizin fərqi yoxdur, bu o deməkdir ki, belə kişilərin gələcəyi yoxdur!
5 ildən sonra komandanın çempionluğunda əsas rol oynayan Yaşin ilk dəfə 1954-cü ildə Sovet İttifaqı yığmasına çağırılıb. İki il sonra o, Melburn Olimpiadası üçün Sovet İttifaqının heyətinə seçildi. Komanda Olimpiadada qızıl medala yüksəldiyi halda, turnir ərzində öz qapısından cəmi iki qol buraxaraq, komandanın uğurunda ən böyük pay Yaşin olub. Turnirdən sonra Moskvanın “Dinamo”sunu çempion komandaya çevirən Lev Yaşini 1958-ci ildə bütün dünya tanıyacaq.
Həmin il İsveçdə keçirilən dünya çempionatını qeyd edən ad tamamilə qara geyinmiş Sovet İttifaqı qapıçısı idi. Onun adı Lev Yaşindir, rusca "Aslan" deməkdir, lakin turnir zamanı hamı ona "Qara Hörümçək" deyir. Son səkkizlikdə ev sahibi İsveçə uduzan Sovet İttifaqında ən çox danışılan kubok yenə Lev Yaşinin epik çıxışıdır. Qrup matçlarında turnirdə çempionluğa yüksələcək Braziliyaya məğlubiyyət tarixi fərqin qarşısını alır, İngiltərə ilə oynadığı pley-off matçında qolunu bağlayır, lakin komandanın İsveçlə mübarizədən kənarlaşdırılmasına mane ola bilmir.
1960-cı ildə hər şey dəyişdi. Hamıya məlum idi ki, Sovet İttifaqının qüdrətli komandasının ən vacib hissələrindən biri olan Yaşinə qol vurmaq çətindir. Tarixdə ilk dəfə 1960-cı ildə keçirilən Avropa çempionatında iştirak edən 16 komanda arasında birincilik qazanan komanda Sovet İttifaqı oldu. Lev Yaşinin performansı ilə maraqlananlara ən yaxşı cavab Real Madridin o vaxtkı prezidenti Santiago Bernabeu-nun dedikləridir:
–Mən ona nə istəsə ödəməyə hazıram. Ailəmin bütün zinət əşyalarını satıb borca girməli olsam belə, almaq istərdim. Ancaq Prado Muzeyindəki məşhur rəssamların rəsmləri kimi cənab Yaşin üçün heç bir dəyər yoxdur...
Dünyada onu almaq üçün bir valyuta olmayan bu adam 1962-ci il dünya çempionatında istəmədən sübut etdi ki, o, insandır və hamı kimi səhv edə bilər. İlk oyunda Yuqoslaviyaya qapısını bağlayan sovet qolkiperi qrupun ikinci oyununda kolumbiyalı futbolçu Markos Kolun künc zərbəsindən vurduğu qolun qarşısını ala bilməyib. Buna baxmayaraq, Sovet İttifaqı qrupun lideri kimi 1/4 finala yüksəldi, lakin 1/4 final Yaşin üçün kabusa çevrildi. Çili ilə qarşılaşmada qapısında iki qol görən Yaşin ikinci qolu vuran futbolçu Eladio Roxasın sovet əfsanəsinə qol vura biləcəyinə inana bilmir. Qol vurandan sonra sevinmək əvəzinə sovet qapısına gedir, Yaşini qucaqlayır və qolu bayram etmir.
Deyilənə görə, turnirdən sonra 33 yaşlı Yaşin gücdən düşməyə başlayıb və vaxtı keçib. Lev bu tənqidlərlə maraqlanmır. Dünya çempionatındakı mübahisəli çıxışından bir il keçməmiş Avropada ilin (indiki Qızıl top) mükafatını alması onun tənqidlərə ən yaxşı cavabıdır və tarixdə bu uğuru təkrarlaya bilən ikinci qapıçı yoxdur. Aylar əvvəl amansız tənqidlərə məruz qalan Yaşindən uğurunun sirrini soruşduqda cavabı maraqlı olur, - "Maçdan əvvəl sakit qalmaq üçün siqaret çəkirəm, əzələlərimi yumşaltmaq üçün sərt içki gəzdirirəm..."
1964-cü ildə Avropa Çempionatını qazandıqdan sonra Lev Yaşin 1966-cı il dünya çempionatında da yaddaqalan təəssürat yaratmaq əzmindədir. Qeyri-mümkün seyvlər etdiyi Macarıstanla 1/4 final kabusunu qıran Yaşin ilk dəfə Sovet İttifaqını yarımfinala daşıdı. Bununla belə, yarımfinalda Qərbi Almaniya tərəfindən mübarizədən kənarlaşdırılan komanda kuboku 4-cü yerdə başa vurub. Yaşin bu təşkilatla Dünya Kuboku şöhrətini məhv edir, lakin bu, həm də onun son Dünya Kuboku olacaq.
Pele, Eusebio, Beckenbauer, Bobby Charlton Stalin ordeni ilə təltif olunduqdan iki il sonra 1971-ci ildə keçirilən yubiley matçı ilə 75-ci dəfə millinin formasını geyinərək 100 min tamaşaçı qarşısında karyerasını başa vuran Yaşini qeyd edir.
Sovet İttifaqının ən böyük mükafatı sayılan Gerd Müller kimi adlar tək qoymur. Moskva “Dinamo”su ilə 5 liqa çempionluğu, 3 Sovet kuboku və 1 Avropa kuboku çempionluğunu geridə qoyan əfsanəvi qapıçı 150 dəfədən çox keçirdiyi hissləri belə ifadə edib:
–Yuri Qaqarinin kosmosda uçmasını izləməkdən gözəl hiss varsa, bu da penaltini xilas etməkdir”.270 matçda bu hissi yaşayıb və qapısını bağlayıb. Tarixin ən böyük qapıçısı kimi göstərilən bu nəhəng insan 1986-cı ildə tromboflebit səbəbiylə ayağını itirsə də, daha 4 il həyatda qaldı. 1990-cı ildə mədə xərçənginə qarşı mübarizədə məğlub olan bu əfsanəvi insanın adı hər dünya çempionatından sonra yenidən xatırlanır. Çünki onun adı turnirin ən yaxşı qapıçısına verilən mükafatda yazılıb.
Mənbə: Turkrus.com
Tərcümə etdi: Hüseyn İlyasov
