Qorxu insanlığın ən əsas və primitiv duyğularından biridir. Ancaq gündəlik həyatın bir parçası olan şeylərdən həddindən artıq qorxu insanın həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər. Bəs insan öz qorxularına necə qalib gələ bilər?
1950-ci illərdən bəri klinisyenler m-dən birinci sıra terapiya kimi istifadə edirlər. Bu, xəstələrə təhlükəsiz və idarə olunan bir mühitdə qorxuları ilə qarşılaşmağa imkan verir. Ekspozisiya terapiyası təhlükəsiz mühitdə qorxuya səbəb olan şeyə təkrar məruz qalmağı əhatə edir və bu, qorxu mənbəyini həmin mənbə ilə qarşılaşdığınız zaman hiss etdiyiniz təhlükə hissi ilə ayırmağa imkan verir.
Lakin bu metodun beynə necə təsir etdiyi və ya təxəyyülün nevroloji cəhətdən real təcrübələrlə müqayisəsi haqqında çox az şey məlum idi. Bundan əlavə, bu terapiya həmişə mümkün deyildi, çünki bəzi şərtləri yenidən yaratmaq çətin idi və ya təhdidedici stimullar xəstələr üçün çox ağır ola bilərdi. Buna görə də tədqiqatçılar qorxu və təxəyyül arasındakı əlaqəni daha yaxşı başa düşmək üçün araşdırma aparıblar.
Tədqiqatda iştirak edən 68 iştirakçı müəyyən bir səs eşitdikdə, onlara narahat, lakin ağrılı olmayan elektrik şoku verildi ki, bu da onlara bu səsi təhlükə kimi əlaqələndirməyə imkan verdi. İştirakçılar səslərdən qorxmağı öyrəndikdən sonra üç qrupa bölündülər: Birinci qrupa heç bir şok almadan eyni səsləri yenidən dinləməyə məcbur edilərək ənənəvi ekspozisiya terapiyası aparıldı. İkinci qrupdan eyni səsləri şok almadan təsəvvür etmələri istəndi. Üçüncü qrupa isə yalnız quşların cıvıltısı və ya yağışın səsi kimi rahatlatıcı səsləri yenidən şoka salmadan təsəvvür etmələri söylənildi.
Tədqiqatçılar beyin fəaliyyətini ölçmək üçün funksional maqnit rezonans tomoqrafiyasından (fMRT) istifadə ediblər. Təhlükəli səsləri təsəvvür edən və eşidən qruplarda beyin fəaliyyətinin olduqca oxşar olduğunu müşahidə etdilər.
İştirakçılar səsləri təkrar-təkrar eşitdikdə və ya təsəvvür etdikdə, sözün əsl mənasında qorxmağı dayandırdılar; yəni təsəvvür edilən təcrübə faktiki təcrübə qədər təsirli idi. Digər tərəfdən, üçüncü qrupda beynin digər bölgələri aktivləşdi, lakin səs və elektrik şoku arasındakı mənfi əlaqə heç vaxt aradan qalxmadı.
Qısacası, bu araşdırma göstərir ki, qorxulu şeyləri təsəvvür etmək real dünyada bu qorxulu şeylərlə qarşılaşmağa bənzər təsirə malikdir. Bu, insanlara qorxularını daha yaxşı idarə etməyə və idarə etməyə kömək edə bilər.
Mənbə: evrimağacı.com
Tərcümə etdi: Aytac Musayeva
