Dünyada bəzi hadisələr var ki, hələ də indiki dövrdə təsirləri davam edir. Bunlardan bəziləri isə 20-ci əsrdə baş vermiş və günümüzə qədər gəlib-çıxmış, tarixin gedişatını dəyişdirmişdir.
Archduke Franz Ferdinandın öldürülməsi
1908-ci ildə Avstriya-Macarıstan İmperiyası tərəfindən işğal edilmiş Bosniya-Herseqovinanın Sarayevo şəhərində 28 iyun 1914-cü ildə Archduke Franz Ferdinandın Qavrilo Princip adlı serb millətçisi tərəfindən öldürülməsi Birinci Dünya Müharibəsini başlatan qığılcım oldu.
Bu hadisəyə görə, Serbiyanı məsuliyyət daşıyan Avstriya-Macarıstan 27 iyul 1914-cü ildə işğal etdi. Rusiya Serbiyanı dəstəklədiyi zaman Almaniya Avstriya-Macarıstan tərəfində Rusiyaya müharibə elan etdi; Fransa da 1892-ci ildə imzalanmış İkitərəfli Müttəfiqlik Müqaviləsi çərçivəsində Rusiyaya dəstək verdi. Bundan sonra Almaniya Fransaya müharibə elan etdi.
Alman qoşunları Fransaya hücum etmək üçün Belçikaya girdilər. 1839-cu ildə istənilən hücuma qarşı Belçikaya kömək edəcəyinə söz verən İngiltərə 1914-cü il avqustun 4-də Almaniyaya müharibə elan etdi. Beləliklə, Avropada Birinci Dünya Müharibəsi başladı.
Çanaqqala müharibəsi
Çanaqqala Döyüşü Birinci Dünya Müharibəsi zamanı 1915-1916-cı illər arasında Gelibolu yarımadasında Osmanlı İmperiyası ilə Antanta dövlətləri arasında dəniz və quru döyüşləridir.
Müttəfiqlər Osmanlı İmperatorluğunun paytaxtı İstanbulu ələ keçirmək məqsədi ilə Boğaziçi və Çanaqqala boğazlarını ələ keçirmək, Rusiya ilə təhlükəsiz təchizat və hərbi təchizat yolu açmaq, paytaxt İstanbulu ələ keçirmək və mərkəzi qüvvələri zəiflətmək məqsədi ilə Almaniyanın müharibədəki müttəfiqlərinin ilk hədəfi olaraq Çanaqqala boğazını seçdilər. Lakin hücumlar uğursuz oldu və geri çəkilməyə məcbur oldular. Quru və dəniz müharibəsi nəticəsində hər iki tərəf böyük itkilər verib.
Rus inqilabı
Rus İnqilabı 1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş və Çar avtokratiyasının dağılması və Sovet İttifaqının qurulması ilə nəticələnən inqilabların ümumi adıdır. 1917-ci ilin fevralında baş verən birinci inqilabda (Qriqorian təqvimi ilə mart) çar hakimiyyətinə son qoyuldu və siyasi suverenlik Müvəqqəti Hökumətin ixtiyarına verildi. Həmin ilin oktyabrında baş verən ikinci inqilab Müvəqqəti Hökuməti ləğv etdi və bolşevik (Kommunist) hökuməti qurdu.
Müstəqillik Müharibəsi
Birinci Dünya Müharibəsinin sonunda imzalanan Mudrosdan sonra Antanta dövlətləri tərəfindən İstanbul, İzmir və digər Osmanlı torpaqlarının işğalı Türk Milli Hərəkatını ortaya qoydu. Çanaqqala Döyüşünün (1918) görkəmli simalarından olan Mustafa Kamal Paşanın 1919-cu il mayın 19-da Samsuna getməsi ilə Türkiyə İstiqlal Müharibəsi, milli sərhədlər daxilində ölkə ərazisinin bütövlüyünü qorumaq məqsədi ilə Pakt başladı.
23 aprel 1920-ci ildə Ankarada Böyük Millət Məclisinin açılışı ilə Ankara Hökuməti ölkədə ikinci hökumət olaraq meydana çıxdı. Qurtuluş savaşında cəbhələrdəki uğurların sonuncusu Qərb Cəbhəsində Yunanıstan Krallığına qarşı qazanıldı. Cəbhədəki türk qüvvələri 9 sentyabr 1922-ci ildə qələbə qazandı. 11 oktyabr 1922-ci ildə imzalanan Mudanya atəşkəsi ilə Müstəqillik Müharibəsi sona çatdı. Böyük Millət Məclisi 1922-ci il noyabrın 1-də sultanlığı ləğv etdi və altı əsrdən çox mövcud olan Osmanlı imperiyası tarix səhnəsindən silindi. Lozanna 24 iyul 1923-cü ildə imzalanmışdırMüqavilə ilə Milli Paktın böyük hissəsi həyata keçirildi. Yeni hökumət beynəlxalq səviyyədə tanındı və 29 oktyabr 1923-cü ildə respublikanın elan edilməsi ilə rəsmi olaraq “Türkiyə Cümhuriyyəti” quruldu. Ankara yeni dövlətin paytaxtı oldu. Lozannaya uyğun olaraq Türkiyə-Yunanıstan əhali mübadiləsi ilə Türkiyədə 1,1 milyon Yunan-Pravoslav, Yunanıstanda isə 380.000 Türk-Müsəlman öz yurdundan didərgin düşdü.
Nasistlərin Polşaya hücumu
Polşa ekspedisiyası və ya Polşanın işğalı ərazinin Almaniya, Sovet İttifaqı və Slovakiya tərəfindən işğalıdır. İşğal 1939-cu il sentyabrın 1-də, Alman-Sovet Hücum etməmək Paktı (Molotov-Ribbentrop paktı) imzalandıqdan bir həftə sonra başladı və 6 oktyabr 1939-cu ildə Almaniya və Sovet İttifaqının bütün Polşa ərazisini işğal etməsi ilə sona çatdı.
Alman hücumu müharibə elan etmədən həyata keçirilmişdi. Ona görə də bu hücum beynəlxalq hüquqa qarşı təcavüz müharibəsidir.
Mənbə: onedio.com
Tərcümə etdi: Namiq Atamalıyev
