Alış-veriş və ticarət fəaliyyətlərində barter üsulunu əvəz edən pulun ixtirası mədəniyyət tarixində mühüm yer tutur. Mal və xidmətlərin mübadilə vasitəsi kimi istifadə edilən pulu kim, nə vaxt kəşf etmişdir?Ticarəti asanlaşdıran bir ixtira olan pul ilk dəfə haradan tapıldı?
Pulun ixtirası ilə bağlı bütün suallara cavab axtardığımız məzmunumuzu siz dəyərli oxucularımız üçün hazırlamışıq.
Pulu kim icad edib?
Pul eramızdan əvvəl 7-ci əsrdə Anadoluda yaşayan Lidiyalılar tərəfindən kəşf edilmişdir. Qızıl və gümüşün qarışığı ilə əldə edilən bu ilk sikkə ilə ticarətdə yeni bir mübadilə vasitəsi dövrü başladı. Pulun ixtirası ilə bu yeni əmtəə ətraf mühitə sürətlə yayılmağa başladı. Pul Lidiyanın əhəmiyyətli bir ticarət dövləti olmasının təsiri ilə əvvəlcə Egeydəki Yunan şəhər dövlətlərində, sonra isə Aralıq dənizi və Qara dəniz ətrafında istifadə olunmağa başladı.
Pul ilk dəfə harada tapılıb?
E.ə 7-ci əsrdə Lidiya kralı Giqqesin dövründə indiki Manisa-Salihli ətrafında qurulan Sardes şəhərində icad edilmişdir. Lidiyalılar tərəfindən çıxarılan ilk sikkələr qızıl, gümüş, alüminium və nikel kimi metalların qarışığından ibarət idi. Lidiyalılardan bəri puldan istifadə geniş yayılmış və bu yeni əmtəə dünya ticarətində mübadilə üsulunu əvəz etməyə başlamışdır.
Pulun tarixi
Lidiyalılar tərəfindən pul icad edildikdən sonra bir çox dövlətlər öz adlarına pul zərb etdilər. Sikkələr qızıl və gümüş kimi qiymətli metallardan hazırlanırdı. Uzun illər dövlətlər və insanlar arasında ödəniş vasitəsi kimi istifadə edilən bu sikkələr yeni ödəniş vasitəsi olan kağız pullarla əvəzlənib.
Tarixdə ilk kağız pullar eramızın 9-cu əsrində Çində meydana çıxdı. Pambıq və kətan kimi dayanıqlı liflərdən daha asan daşınan və istehsal olunan bu sikkələr zamanla mətbəənin yaranması ilə bütün bölgələrə yayıldı.
Avropada kağız pulların yaranması məşhur səyyah Marko Polonun sayəsində olmuşdur. Onun Çin kağız pulları və bu pulların necə istehsal və istifadə edildiyi haqqında kitabına əsaslanaraq, Avropada ilk kağız pul 1661-ci ildə İsveç tərəfindən çap edilmişdir. İngiltərə də bir neçə il sonra İsveçi izlədi. Kağız pullar Amerikada 18-ci əsrin əvvəllərindən istifadə olunur.
İslam dünyasının ilk pulu 639-cu ildə Hz.Ömər tərəfindən nəşr edilmişdir. Osmanlı İmperiyasının ilk sikkəsi Orxan Qazi dövründə zərb edilən gümüş sikkələrdir. Fateh Mehmet dövründə İstanbulun fəthindən sonra qızıl sikkələr zərb edildi və yeni paytaxt İstanbulda dövrün ən böyük zərbxanası quruldu.
Osmanlı İmperiyasında ilk kağız pullar 1840-cı ildə Sultan Əbdülməcidin dövründə "kaime" adı ilə çap edilmiş və istifadə olunmağa başlamışdır. Əvvəlcə əl ilə çoxaldılan bu sikkələr praktiki olmadığı üçün 1847-ci ildən mətbəələrdə çap olunmağa başladı. Eyni zamanda, 1915-ci ildə Osmanlı İmperiyasında dövriyyəyə buraxılan "Evrak-ı Nakdiye" adlı kağız pullardan da istifadə edilirdi.
Türkiyə Respublikasında ilk sikkələr 1924-cü ildə zərb edilib. 1925-ci ildə 100 sikkə, 5 quruş və 10 quruş olaraq zərb edilən bu sikkələrə 25 quruşluq yeni bir sikkə əlavə edilmişdir. Türkiyə Cümhuriyyətinin çap etdiyi ilk kağız pulun tarixi 1927-ci ildir. Üzərində ilk olaraq Osmanlı ifadələri olan bu sikkələr 1937-ci ildəki əlifba inqilabından sonra yeni əlifba ilə zərb olunmağa davam etdi.
Mənbə:Habertürk
Tərcümə etdi:Hüseyn İlyasov
