Tarixdə mühüm yeri olan Şeyx Səid son zamanlar yenidən gündəmə gəlib. Nəqşibəndi məzhəbinin şeyxlərindən olan Şeyx Səid həyatı ilə diqqət çəkir. Şeyx Səid, mistik, şərhçi, mühəddis və professor, ən böyük kürd üsyanlarından birinin rəhbəridir. Çoxları Şeyx Səidin həyatı və niyə edam edildiyi ilə maraqlanır. Bəs Şeyx Səid kimdir, onu niyə asıblar? Budur Şeyx Səidin həyatı ilə maraqlananlar...
Şeyx Səid 1865-1866-cı illərdə Elazığın Palu mahalında Şeyx Mahmud Rıza və Gülə xanımın oğlu olaraq dünyaya gəlib. Seyid ailəsinin üzvü olduğu iddia edilən Şeyx Səid zaza əsillidir. Şeyx Səidin də yeddi qardaşı var idi.
O, doğulduğu şəhər Elazığ Paluda, Diyarbəkirdə, Muşda və müxtəlif yerlərdə təhsil alıb. O, uzun illər Elazığın Hınıs rayonunda yaşayıb.
Şeyx Səidin Həyatı
Şeyx Səid atası Şeyx Mahmud Fevzi vəfat etdikdən sonra Nəqşibəndi ordeninə rəhbər gətirildi. Hınısda yaşayarkən Birinci Dünya Müharibəsinin başlaması ilə Pirana köçməli olur. Müharibədən sonra yenidən Hınısda məskunlaşıb.
Şeyx Səid neçə dəfə evlənib, uşaqları varmı?
Şeyx Səid ilk evliliyini Şeyx Əhməd-i Çaninin qızı Əminə Xanımla edib. Həyat yoldaşı Əminə Xanım İrana köç edərkən xəstələnərək dünyasını dəyişdi. Əminə xanım vəfat etdikdən sonra Fatma xanımla ailə həyatı qurub. Şeyx Səidin beşi qız, beşi oğlan olmaqla 10 uşağı olub.
Şeyx Səidin oğlu Mehmet Fuat Fırat 1978-ci ildə millət vəkili kimi parlamentə daxil olub. Şeyx Səidin sağ qalan yeganə nəvəsi keçmiş deputat və siyasətçi Abdulilah Fıratdır.
Şeyx Səid üsyanı nədir?
Gənc Hadisə kimi də tanınan Şeyx Səid üsyanı 1925-ci ilin aprelində başladı. Şeyx Səid üsyanı Cənub-Şərqi Anadolu Bölgəsində mərkəzi hökumətə qarşı müxtəlif zaza və kürd mənşəli qəbilələrin dəstəyi ilə başlayıb. 13 aprel 2025-ci ildə başlayan Şeyx Səid üsyanı 31 mart 1925-ci ildə yatırıldı.
Şeyx Səid niyə edam edildi?
Dövrün ən böyük üsyanlarından birinə rəhbərlik edən Şeyx Səid dövrün hökumətinə qarşı silahlı üsyana cəhd etdiyi üçün mühakimə olundu. Cümhuriyyətin elanına və dünyəvi nizama qarşı çıxdığı üçün 29 iyun 1965-ci ildə Diyarbəkirdə edam edilib .
Mənbə: onedio.com
Tərcümə etdi: Namiq Atamalıyev
