Bu gün:

Hər Türkün bilməli olduğu tarixi faktlar


Tarixdə ilk türk dövləti

 

Bu, orta məktəb təhsil həyatımızda dəfələrlə öyrədilmiş bir məlumatdır. Tarixdə ilk əcdadlarımızı Asiya Hun Dövləti olaraq qəbul edirik. Ancaq Türk adı ilk dəfə Göktürk Xanlığı ilə eşidildi.

Xülasə, tarixdə ilk əcdadlarımızı Asiya Hun Dövləti kimi qəbul edirik.

Atilla

 

Atilla illərlə Avropanı idarə edən türk hökmdarıdır. O, Avropa Hun İmperiyasının ən böyük və tanınmış hökmdarıdır. Atilla ilk dövrlərdə qardaşı Bleda ilə birgə dövləti idarə edərkən qardaşı ilə fikir ayrılığı yaranır və Bledanın həyatına son qoyaraq özünü dövlətin hökmdarı elan edir. 445-ci ildə dövlət başçısı olan Atilla Avropa üzərindəki hökmranlığı və yürüşləri ilə avropalılar arasında "Tanrının bəlası" adlandırıldı. Avropada qorxu salan hökmdar Atillanın 453-cü ildə evləndiyi arvadı tərəfindən toy gecəsi zəhərlənərək öldürüldüyü qəbul edilir. Bu gün onun məzarını heç kim bilmir. Onun dəfnində iştirak edənlərin hamısı qəbrin harada olduğunu bildikləri üçün öldürülüb.

Kürşad üsyanı

 

Kürşad üsyanı biz türklərin ilk istiqlal hərəkatlarından biri kimi qeyd olunur. Bu hadisə Çin mənbələrində  çox qısa şəkildə Çieh-şe-şuay adlı birinin üsyanı kimi qeyd olunur. Çieh-şe-şuay Göktürk xaqanlığındandır və Çinin xarici generallarından biridir. 630-cu ildə Göktürk dövləti Çin hakimiyyəti altına girəndə bir çox dövlət məmurları və xanədan üzvləri zəncirləndi. Bu dövr 630-680-ci illər arasında "Türklərin 50 illik əsarəti" olaraq ifadə edilir .

Kürşad üsyanı olaraq xatırlanan hadisəyə görə  Çieh-şe-şuay  639-cu ildə Göktürk əsarətinə son qoymaq üçün topladığı 40 əsgərlə Çin imperatorunu öldürməyi planlaşdırırdı. Məqsəd imperatoru öldürərək Çini çaşdırmaq və əsir götürülən Göytürk sülaləsi üzvlərini qaçıraraq Ötükəndə Göytürk dövlətini yenidən qurmaqdır. Amma işlər yaxşı getmir, imperatorun öldürüləcəyi gecə çox şiddətli tufan qopur və həmin gecə imperator saraydan çıxmır. Çieh-şe-şuay planın ifşa olunma riskini və türk əsirlərinin öldürülməsini nəzərə alaraq  40 əsgəri ilə Çiu-Çeng Sarayına hücum edir. Həmin gecə sarayda qırğın başlayır. Çieh-şe-şuay və adamları heç kimin proqnozlaşdıra bilməyəcəyi şəkildə Çin əsgərlərinə qarşı çıxmağı bacarırlar. Amma xaricdən gələn dəstəklə Çin əsgərlərinin sayı artdıqca bu, artır. Çinlilər qarşısıalınmaz olduqda Çieh-şe-şuay  və sağ qalanları at belində şimala qaçmağa çalışdılar. Arxadan gələn çinli əsgərlərin çoxu və Çieh-şe-şuainin quldurları  Vey çayını keçmək istəyərkən boğulurlar. Çayı keçənləri bir müddət sonra tutub kəsirlər. Nihal Atsız oxumağı asanlaşdırmaq üçün romanında Çieh-şe-şuai adını türkcəyə Kürşad kimi tərcümə edib.

Kürşad üsyanı biz türklər, "ya istiqlal, ya ölüm!" Bu prinsipin tarix boyu qorunub saxlanmasının göstəricisidir.

Kutalmışoğlu Süleyman şah

 

Bu gün Süleyman Şah məqbərə əməliyyatı ilə Türkiyədə hər kəsin adını eşitdiyi, lakin yaxşı tanımadığı birisidir. Kutalmışoğlu Süleyman Şah və ya başqa sözlə I Süleyman Şah Anadolu Səlcuqlu dövlətinin qurucusu. O, məktəb dərsliyindəki kimi səhvən Ərtoğrul Qazinin atası kimi tanınır. Süleyman Şah və Ərtoğrul Qazini xronoloji olaraq əlaqələndirmək mümkün olmadığı üçün bu məlumat doğru deyil. Bu yanlış məlumatın və tarixi çaşqınlığın səbəbi məşhur tarixşünaslıqdan qaynaqlanır.

Süleyman şah Anadolu Səlcuqlu Dövlətinin qurucusu olub, 1075-1086-cı illər arasında dövləti idarə edib. Onun 1086-cı ildə (Ayn Seylem Döyüşü) döyüşdə atdan yıxılaraq vəfat etdiyi barədə şayiələr var.

Osmanlı dövlətinin yaranması

 

Osmanoğulları Bəyliyi 1299-cu ildə Osman bəy tərəfindən Söğüt və ətraflarında qurulmuşdur. Amma ölkəmizin ən mühüm tarixçisi Prof. Dr. Halil İnalcık Osmanlı İmperatorluğunun qurulmasını 1302 kimi qəbul edir. Bunun səbəbi Osmanlı İmperatorluğunun birinci müharibəsi, 1302-ci il Bafey döyüşü və ya Koyunhisar döyüşüdür. Bu müharibə Bizansla Osmanlı arasında tarixdə ilk qarşıdurmadır. Halil İnalcık Hoca Osmanlı İmperatorluğunun əsl quruluşunun bu müharibədən sonra baş verdiyini deyir və buna görə də quruluşu 1302-ci il kimi qəbul edir.

Osmanoğulları bəyliyi 1299-cu ildə qurulmuş və Koyunhisar müharibəsi nəticəsində 1302-ci ildə Bizansa qarşı ilk qələbəsini qazanmışdır.

Osmanlı sultanları

 

Təbii ki, burada 36 sultan yazmaqla uzun siyahı yarada bilmərik. Amma hər kəsin bilməli olduğu hökmdarları aşağıdakı kimi sadalaya bilərik.

-İlk Sultan I Osman (Osman bəy)1299-1326 -Osmanlılarda

-İlk  Xəlifə I Səlim (Yavuz Sultan Səlim)

-46 il ilə ən uzun padşahlıq edən sultan (Kanuni)

-93 gün ilə ən qısa padşahlıq V Murad. May 30, 1876-31 avqust 1876

-Osmanlıların Son Xəlifəsi Əbdülmecit Əfəndi

-Son Sultan Mehmet Vahdettin VI

Tarixdə 16 Böyük Türk Dövləti

 

Bu dövlətlərin təmsilçi əsgərləri ilə Prezident sarayında çəkilmiş foto çoxumuzun yadındadır. Prezident vimpeli üzərindəki 16 ulduz bu 16 mühüm türk dövlətini simvolizə edir. Eyni zamanda, Milli Kəşfiyyat İdarəsinin loqosunda olan 16 ulduz bu dövlətləri simvolizə edir. Dövlətlərin siyahısı belədir:

1.Böyük Hun İmperiyası

2.Qərbi Hun İmperiyası

3.Avropa Hun İmperiyası

4.Ağ Hun İmperiyası

5.Göytürk xaqanlığı

6.Avar xaqanlığı

7.Xəzər xaqanlığı 

8.Uyğur xaqanlığı

9.Qaraxanlılar dövləti

10. Qəznəvilər dövləti

11.Böyük Səlcuq Dövləti

12.Xarzəmşahlar Dövləti

13.Qızıl Orda Dövləti

14.Teymurilər İmperiyası

15.Babur İmperiyası

16.Osmanlı

Türklərin Tarix Boyu İstifadə Etdiyi Əlifbalar

Dil, şübhəsiz ki, cəmiyyətin və dövlətin ən mühüm elementlərindən biridir. Tarix boyu müxtəlif türk dövlətləri fərqli əlifbalardan istifadə ediblər. Bu əlifbalar aşağıdakılardır:

1. Göytürk əlifbası

2.Uyğur əlifbası

3.Ərəb əlifbası

4.Kiril əlifbası

5.Latın əlifbası

Fatehin İstanbulu fəth etdiyi dövr

 

Fateh Sultan Mehmet 1453-cü ildə 21 yaşında ikən İstanbulu fəth etdi.

Arif Nihat Asyanın “Fəth yürüşü” şeirində dediyi kimi “Sən Fatehin İstanbulu fəth etdiyi yaşdasan” xitabı 21 yaşında hər kəsə söylənməsi lazım olan bir çıxışdır.

Mənbə: Onedio

Tərcümə etdi: Hüseyn İlyasov


Paylaş
Şərh əlavə et