Qaranlıq enerji, kainatın təxminən %68-ni təşkil edən və kainatın sürətlə genişlənməsini yönləndirən gizli bir gücdür. İlk dəfə 1998-ci ildə aparılan müşahidələrlə ortaya çıxan bu anlayış, astronomların kozmologiya anlayışını köklü şəkildə dəyişdirmişdir. Qaranlıq enerji haqqında bilgilər, kainatın dinamikaları və gələcəyi barədə vacib ipucları təqdim edir.
Qaranlıq enerji, 1998-ci ildə uzaq supernova partlamalarının müşahidələri zamanı kəşf edilmişdir. Araşdırmalar, kainatın genişlənməsinin sürətləndiyini və bu sürətlənmənin arxasında bilinməyən bir qüvvənin olduğunu göstərdi. Bu qüvvəyə "qaranlıq enerji" adı verildi.
Qaranlıq enerji, kainatın genişlənməsinə səbəb olan itici bir qüvvə kimi qəbul edilir. Bu, qalaksiyaların bir-birindən uzaqlaşmasına və kainatın quruluşlarını formalaşdırmasına səbəb olur. Qaranlıq enerji olmasaydı, kainatın genişlənməsi yavaşlayacaq və sonunda bir çöküşə doğru gedəcəkdi.
Qaranlıq enerji, kainatın genişlənməsini sürətləndirən bir enerji forması ikən, qaranlıq maddə, qalaksiyaların və böyük kozmik quruluşların kütləsini artıraraq cazibəni təsir edən bir maddə növüdür. Qaranlıq maddə, kainatdakı maddənin təxminən %27-ni təşkil edərkən, qaranlıq enerji %68-lik bir paya malikdir.
Qaranlıq enerjinin təbiəti haqqında müxtəlif teoriyalar mövcuddur. Bunlar arasında Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsi çərçivəsində "kozmoloji sabit" fikri, dinamik bir enerji sahəsi (kvintesensiya) və digər alternativ teoriyalar var. Ancaq hələ də dəqiq bir izah verilmiş deyil.
Qaranlıq enerji, kozmologiyanın ən böyük sirlərindən biri olmağa davam edir. Alimlər, bu mövzunu daha yaxşı başa düşmək üçün yeni müşahidə stansiyaları və eksperimentlər inkişaf etdirməkdədir. Qaranlıq enerjinin kainatın gələcəyini necə təsir edəcəyini anlamaq, kozmologiyanın əsas hədəflərindən biridir.
Nəticə olaraq, qaranlıq enerji, kainatın sürətlə genişlənməsinə səbəb olan və hələ tam olaraq başa düşülməyən bir anlayışdır. Astronomların və fiziklərin bu sirri həll etmək üçün apardığı tədqiqatlar, kainatın təbiəti haqqında daha dərin bir anlayış qazanmağa kömək edəcəkdir. Qaranlıq enerjinin sirrlərini açmaq, kainatın gələcəyi və quruluşu barədə kritik bilgilər təqdim edə bilər.
Mənbə : Nasa
Tərcümə etdi: Zeynəb Yunuszadə
