Elektron siqaretlər adətən nikotin və digər zərərli maddələr ehtiva edir. Onlar haqqında çoxlu ziddiyyətli məlumatlar var. Elektron siqaretlər müxtəlif adlarla tanınır. Onlara tez-tez elektron siqaretlər, e-qəlyanlar, vaplar, vape qələmlər, tank sistemləri və ya modlar deyilir. Onlar müxtəlif formalarda və ölçülərdə olurlar – bəziləri adi siqaretə bənzəyir, bəziləri isə çox fərqli görünür.
İnternetdə e-siqaretlərin zərərli olmadığını və ya siqaret çəkənlərə siqareti buraxmağa kömək etmək üçün yaxşı bir yol olduğunu söyləyən reklamlar və ya hekayələr görmüsünüz. Bununla belə, həkimlərin və tədqiqatçıların hələ də elektron siqaretin sağlamlığa təsiri haqqında öyrənməli olduğu çox şey var. Elektron siqaretlər adi siqaretlərdən daha az zərərli olsa da, bu onların zərərsiz olması demək deyil.
Elektron siqaret növlərinin fotoşəkili elektron boru, elektron siqaret, böyük ölçülü çən cihazları, orta ölçülü çən cihazları, təkrar doldurulan elektron siqaret və birdəfəlik elektron siqaretdən ibarətdir.
Elektron siqaretlər nədir?
Elektron siqaretlər istifadəçinin nəfəs aldığı və mayeni aerozol halına gətirərək qızdırmaqla işləyən batareya ilə işləyən cihazlardır. Elektron siqaret mayesi adətən nikotin, propilen qlikol, qliserin, ətirli maddələr və digər kimyəvi maddələrdən ibarətdir. Nikotin adi siqaretlərdə və digər tütün məmulatlarında olan asılılıq yaradan dərmandır. Tədqiqatlar göstərir ki, elektron siqaret aerozolunda çox vaxt zərərli ola bilən maddələr, o cümlədən, ətirli kimyəvi maddələr (ağciyər xəstəliyinə səbəb olan diasetil), metallar (qurğuşun kimi) və xərçəngə səbəb olan digər kimyəvi maddələr var.
Elektron siqaretlər tənzimlənirmi?
Elektron siqaret istehsal edən və ya satan şirkətlər Qida və Dərman Administrasiyasının (FDA) müəyyən qaydalarına əməl etməlidir. Məsələn, yalnız 21 və yuxarı yaşda olan şəxslərin elektron siqaret almasına icazə verilir. Tədqiqatçılar elektron siqaretlər və onların necə istifadə edildiyi haqqında daha çox məlumat toplamaq üçün çox çalışırlar. Bu məlumat əlavə qaydalara gətirib çıxara bilər və ictimaiyyəti elektron siqaretlərin tərkibində olanlar və onlardan istifadənin sağlamlıq üçün potensial riskləri haqqında məlumatlandırmaq üçün faydalı ola bilər.
Elektron siqaretlərin məlum sağlamlıq riskləri hansılardır?
Adi siqaretlərlə müqayisədə elektron siqaretlər bazarda qısa müddətə – təxminən 11 ildir. Alimlər elektron siqaretlərdən istifadənin insanların sağlamlığına necə təsir etdiyini başa düşmək üçün onları öyrənirlər. Həkimlərin və tədqiqatçıların hazırda bildikləri budur:
Elektron siqaretlərdə adətən nikotin olur. Nikotin tütün məmulatlarında asılılıq yaradır. Nikotinsiz olduğunu iddia edən bəzi elektron siqaretlərin tərkibində nikotin olduğu aşkarlanıb.
Elektron siqaretlər gənclər və hamilə qadınlar üçün zərərlidir. Onun tərkibindəki nikotin inkişaf etməkdə olan körpələr üçün zərərlidir və 20 yaşdan yuxarı şəxslərdə və gənc yetkinlərdə asılılığa gətirib çıxara və beyin inkişafına zərər verə bilər.
Elektron siqaretlərin tərkibində başqa zərərli maddələr ola bilər. Adətən adi siqaretlərdən daha az kimyəvi tərkibə malik olsalar da, onlar hələ də qurğuşun kimi ağır metalları, ağciyər xəstəliklərinə səbəb olan ləzzətləri, ağciyərlərə dərindən nəfəs ala bilən kiçik hissəcikləri və xərçəngə səbəb olan kimyəvi maddələri ehtiva edə bilər. Elektron siqaretdən istifadə edən birinin yanında olmaq sizi aerozol və onun içindəki kimyəvi maddələrə məruz qoya bilər. Bu, adi siqaretlərin ikinci tüstüsünə bənzəyir.
Elektron siqaretlər insanlara siqareti buraxmağa kömək edə bilərmi?
Elektron siqaretlər FDA tərəfindən siqareti buraxmağa kömək kimi təsdiq edilmir. İndiyə qədər aparılan araşdırmalar göstərir ki, e-siqaretlərin siqareti buraxmaqda təsirli olduğuna dair məhdud sübutlar var. Siqareti tərgitməyin başqa sübut edilmiş, təhlükəsiz və effektiv üsulları var.
Başlamağın bir yolu sizin üçün ən yaxşı strategiyaları müəyyən etmək üçün həkiminiz, tibb bacınız və ya təlim keçmiş məsləhətçinizlə danışmaqdır.
Bir çox insanlar nikotin əvəzedici terapiya (NRT) kimi siqareti buraxan dərmanlardan yamaq və ya saqqız şəklində istifadə edirlər ki, həkimlər və digər ekspertlər siqaret çəkənlərin onu buraxmaq üçün istifadə edə biləcəyi ən faydalı vasitələrdən biri olduğunu qəbul edirlər.
Mənbə: smokefree.gov
Tərcümə etdi: Nərmin Abışova
