Çia və ya İspan adaçayı, həyat tərzi və düşüncəli qidalanma ilə maraqlanan insanlar arasında məhşurluq qazanan Cənubi Amerikada qidadır.
Amerikanın kəşfindən çox əvvəl meksikalılar toxumdan yemək üçün istifadə edirdilər - un və kərə yağı hazırlamaq, tam taxıl yemək və onlardan dərman və boya hazırlamaq üçün istifadə edirdilər. Onlar omeqa-3 yağları, protein, lif və karbohidratlarla zəngindir. Əvvəllər qarğıdalı və lobya ilə birlikdə məşhur idilər. Çianın faydaları o dövrdə göz qabağında idi - taxılları qəbul edənlərin xüsusi güc və cəsarət qazandığına inanılırdı.
Çia bir ton qida ehtiva edən super qidadır. Tərkibindəki omeqa-3 yağ turşusu, antioksidantlar, lif və zülallar, vitaminlər və minerallar ilə məşhurdur. 28 qram çia toxumu təxminən 140 kalori ehtiva edir. Onların tərkibində 4 qram protein, 9 qram yağ və 12 qram karbohidrat var. Həm ağ, həm də qara toxum böyük miqdarda lif ehtiva edir.
Çianın sağlamlıqa faydaları:
Çia toxumlarının yüksək lif tərkibi sağlam qidalanma planına sadiq qalmağınıza kömək edə bilər. Lif hər hansı bir pəhrizin naməlum qəhrəmanıdır və bir çox insanlar bu pəhrizdə ciddi çatışmazlıqlar yaşayırlar. Əksər insanlar tövsiyə olunan 25-30 qramın yalnız yarısını qəbul edirlər.
Fiber kömək edə bilər:
1.iştahı idarə etmək,
2.toxluq hissi yaradır,
3.gün ərzində daha az yeməyə imkan verir,
4.həzm sisteminin və mədə-bağırsaq traktının düzgün işləməsini təşviq edir.
Ümumilikdə daha çox lif yeməyin insanların arıqlamasına kömək etdiyi göstərilsə də (əlbəttə ki, ümumi kalori çatışmazlığı varsa), çia toxumlarına hələ də çox diqqət yetirilmir.
Omeqa-3 yağ turşuları
Sağlamlıq və fitnes dairələrində yağ fobiyası getdikcə azalmaqdadır. İnsanlar getdikcə daha çox bilirlər ki, insan orqanizmində müxtəlif funksiyaları yerinə yetirən sağlam yağların bir çox formaları var.
Çia toxumlarında qısa zəncirli omeqa-3 yağ turşusu kimi təsnif edilən üçqat doymamış əsas yağ turşusu olan alfa-linoleik turşu (ALA) var. Biz onu ancaq müəyyən bitkilərdən ala bilərik. Alimlər müəyyən ediblər ki, çia qanda ALA markerlərini artırır.
Zülal
Çia toxumlarında kifayət qədər miqdarda protein və 20 əsas amin turşusundan 18-i var. Bu, yüksək protein pəhrizini dəstəkləmək üçün kifayət deyil, lakin əlavə protein, yağ və lif mənbəyi kimi faydalı ola bilər.
Fıstıq yağı ilə təxminən eynidir. Fıstıq yağında bir az protein var, lakin daha çox yağ var. Eynilə, xias protein ehtiva edir, lakin sağlam yağların daha vacib mənbəyidir.
Çia toxumları ət yeməyən insanlar üçün yaxşı bir əlavə ola bilər, zülalın və bitki qidalarından əldə edilməsi çətin olan B vitaminlərinin miqdarını artırır.
Nə ilə əvəz edilə bilər?
Kətan toxumları oxşar tərkibə və əhatə edən təsirə malikdir. Onlar həmçinin bədən üçün faydalıdır və hətta bəzi vitamin və mikroelementlərin tərkibindən faydalanır. Fərq, istehlakçı rəylərinə görə, hər kəsin bəyənmədiyi kətan daha aydın və spesifik dadındadır. Kətan toxumları daha böyük və sərtdir və ağız və diş ətinin selikli qişasını zədələyə bilər. Çia mədə-bağırsaq traktının selikli qişalarında daha aydın qoruyucu və əhatə edən təsirə malikdir.
Kəpək qidaları bitki lifi ilə zənginləşdirmək baxımından oxşar təsirə malikdir, onların qiyməti əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır, lakin çia toxumlarında iki dəfə çox lif var. Onlar da həcmini daha çox artırırlar. Çia kəpəyə qarşı dözümsüzlük halında kəpək əvəzedicisi kimi xidmət edir.
Mənbə: rbc.ru
Tərcümə etdi: Leyla Bayandurlu
