Kollagen nədir?
Son illərdə əlavə olaraq qəbul edilən kollagen haqqında nə bilirsiniz? Kollagen əslində bədənimizdə tapılan bir tikinti materialıdır.
Kollagen nə edir?
İnsan orqanizmində ən bol zülal olan kollagen orqanizmin əsas tikinti materiallarından biridir. Adı yunanca "kolla" sözündən gəlir, yəni yapışqan. Çünki yapışqan kimi toxumaları bir yerdə tutmağa kömək edir. Onun funksiyası birləşdirici toxuma gücləndirmək və dəriyə davamlılıq, möhkəmlik və elastiklik verməkdir. Bədəndəki zülalların üçdə birini təşkil edən kollagen təkcə dəridə deyil. Bütün orqanizmin toxuma və orqanlarında, o cümlədən birləşdirici toxumada, vətər-oynaqlarda, damar divarlarında, gözlərdə, dişlərdə, saçlarda, dırnaqlarda və sümüklərdə olur və bədənin struktur bütövlüyünü təmin edir.
Kollagen sintezi nədir?
Pəhrizlə qəbul edilən zülallar bağırsaqlarda amin turşularına parçalanır və sorulur. Bu amin turşuları arasında qlisin, prolin və hidroksiprolin amin turşuları kollagenin sintezində ən çox istifadə olunur və kollagenin xəbərçisi olan prokollagen sintez olunur. Daha sonra, C vitamini və sink-maqnezium kimi elementlərin kofaktor olduğu bir proses vasitəsilə prokollagen kollagen formasına çevrilir. Birləşdirici toxuma fibroblastları tərəfindən sintez olunur. Kollagen fibrilləri üçlü spiral quruluş şəklindədir və digər kollagen lifləri ilə birlikdə toxumada şəbəkə quruluşu meydana gətirərək yapışqan rolunu oynayır. Beləliklə, toxumaları bir yerdə tutmaq funksiyasını yerinə yetirir. Bədənin bütün toxumaları üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir.
Kollagen növləri
Bu günə qədər 30-a yaxın müxtəlif kollagen növü müəyyən edilmişdir. Bununla belə, bədənimizdəki ümumi kollagenin çoxu 1, 2, 3, 5 və 10 tiplərindən ibarətdir. Bədəndəki kollagenin 90 faizi 1-ci tip kollagendir və bu alt tip dəri, sümüklər, vətərlər, qığırdaqlar, dişlər və birləşdirici toxumaların unikal strukturlarını yaradır. Tip 1 və tip 3 kollagenlər dərinin dartılma gücündən məsuldur. Dəridəki kollagenin 80 faizi 1-ci tip kollagendir. 2-ci tip kollagen qığırdaq toxumasının strukturunda, 3-cü tip kollagen isə əzələlərdə, orqanlarda və qan damarlarının divarlarında olur.
Kollagen çatışmazlığı nədir?
Bədənin təbii kollagen istehsalı 20 yaşdan sonra hər il 1-1,5 faiz azalır. Bədəndə əmələ gələn sərbəst radikallar kollagenin daha sürətli parçalanmasına səbəb olur. Günəşə sıx məruz qalma və hava çirkliliyi, ətraf mühit faktorları, stress, siqaret kimi pis həyat tərzi faktorları və şəkərlə zəngin qidalanma bədəndə sərbəst radikalların əmələ gəlməsini artıraraq kollagen səviyyəsini azaltmaqda təsirli olur. Kollagen istehsalı azaldıqca dərinin elastikliyi azalır və daha boş və qırışlı bir görünüş yaranır. Bundan əlavə, oynaqlarda məhdud ağrı və əzələlərin boşalması kimi simptomlar meydana gəlir.
Kollagen istifadəçilərinin nəzərinə!
Kollagen əlavələri geniş istifadə olunan və ümumiyyətlə etibarlı əlavələrdir. Əlavənin nəticəsi olaraq bu günə qədər heç bir ciddi yan təsir bildirilməmişdir. Bununla belə, əlavələr bəzi insanlarda ürək yanması, ishal və ağızda pis dad kimi yüngül həzm sistemi problemlərinə səbəb ola bilər. Bundan əlavə, dəniz məhsulları allergiyası olan şəxslər mal əti və ya vegan mənşəli məhsullara üstünlük verməlidirlər, çünki dənizdən alınan kollagendən istifadə etdikdə allergik reaksiyalar yarana bilər. Kollagen əlavələri tez-tez müxtəlif vitamin və mineralların müxtəlif qida mənbələrini ehtiva edir. Əlavədən istifadə etməyə başlamazdan əvvəl onun tərkibini diqqətlə araşdırmaq və əlavəni qəbul edəcək şəxsin tərkibindəki hər hansı maddəyə alerjiyası olub-olmadığını qiymətləndirmək faydalı olardı.
Kollagen haqqında faktlar
Kollagen təkcə dəridə deyil, bütün bədəndə birləşdirici toxumanın güclənməsinə xidmət edir. Ağızdan alınan kollagen əlavəsinin orqanizmdə harada istifadə olunacağı müəyyən edilə bilməz. Başqa sözlə, əzələlərin və sümüklərin kollagenə daha çox ehtiyacı varsa, əlavənin faydası dəridə görünməyəcək. Kollagen bədən bütövlüyünü qorumaq üçün struktur zülaldır. Kollagen əlavələrindən istifadə edərək 11 araşdırmanın araşdırıldığı bir araşdırmada, tip 2 kollagenin istifadəsinin osteoartrit səbəbiylə oynaq məhdudiyyətini və oynaq ağrısı şikayətlərini azalda biləcəyi aşkar edildi. Tərkibində tip 1-3 kollagen olan əlavələrin yaraların sağalmasını sürətləndirə, 8 həftəlik müntəzəm istifadədən sonra dərinin nəmliyini, elastikliyini və dermisdə kollagen sıxlığını əhəmiyyətli dərəcədə artıra, həmçinin kollagenin parçalanmasını azalda biləcəyi göstərilmişdir.
Mənbə: Acıbadem.com.tr
Tərcümə etdi: Nuray Mürsəlova
