Uzun müddətdir müzakirə edilən kişi zorakılığı fenomeni biologiya, antropologiya və psixologiyanın kəsişməsində yeni suallar doğurur: Kişilər niyə aqressiyaya bu qədər meyillidirlər? Təkamül boyu bu meyil hansı mexanizmlər tərəfindən gücləndirilib?
Davranış ekologiyasında aparılan araşdırmalar göstərir ki, kişi aqressiyası təkcə fərdi seçim və ya sosial mədəniyyətlə məhdudlaşmır, həm də təkamül keçmişimizə gedib çıxır. Bir çox növdə, rəqabətçi və aqressiv kişi davranışının reproduktiv müvəffəqiyyəti artırdığı bilinir. Bu, insan əcdadları üçün də qismən doğru olub.
Mütəxəssislərin fikrincə, kişilərin daha böyük bədən ölçüləri, daha yüksək testosteron səviyyələri və risk alma meyilləri tarixən resursları və həyat yoldaşlarını təmin etməkdə üstünlüklər təmin edə bilər. Lakin müasir cəmiyyətdə bu bioloji meyillər zorakılıq və sui-istifadə kimi dağıdıcı nəticələrə çevrilə bilər.
Müasir dünyada kişi zorakılığı artıq “uğur strategiyası” deyil, sosial böhranın səbəbidir. Antropoloqlar kişi aqressiyasının səviyyələrinin mədəniyyətlər arasında fərqli olduğunu vurğulayaraq bioloji meyillərin mədəni normalarla formalaşdığını vurğulayırlar. Başqa sözlə, kişilərin aqressiv davranışa təkamül meyili ola bilər, lakin bu davranışların ortaya çıxıb-çıxmaması əsasən yaşadıqları sosial şəraitdən asılıdır.
Qadınlara qarşı zorakılıq, məişət zorakılığı və gender əsaslı ayrı-seçkilik bu təkamül mirasının mənfi nəticələri arasındadır. Mütəxəssislər vurğulayırlar ki, kişi zorakılığı təkcə fərdi problem deyil, bioloji kökləri və sosial nəticələri olan çoxqatlı problemdir.
Alimlər iddia edirlər ki, kişi zorakılığını başa düşmək üçün həm bioloji əsasları, həm də sosial-mədəni amilləri nəzərə almaq vacibdir. Təhsil, bərabərhüquqlu sosial dəyərlər və zorakı olmayan kişilik modelləri bu təkamül meylinin zərərlərini yumşaltmaq üçün ən güclü vasitə kimi seçilir.
Mənbə : Evrim ağacı
Tərcümə etdi : Dilbər Paşazadə
